พระไตรปิฎก ฉบับหลวง เล่มที่ ๓ วินัยปิฎก ภิกขุนีวิภังค์ หน้าที่ ๑๐๒
P1389

เรื่องพระมหาปชาบดีโคตมีเถรี (มาตุคามมีกลิ่นเหม็น)

(1)
พระมหาปชาบดีโคตมีเถรี กราบทูลว่ามาตุคามมีกลิ่นเหม็น

        [๑๖๓] โดยสมัยนั้น พระผู้มีพระภาคพุทธเจ้าประทับอยู่ ณ นิโครธาราม เขต พระนครกบิลพัสดุ์ สักกชนบท. ครั้งนั้น พระมหาปชาบดีโคตมีเถรี เข้าเฝ้าพระผู้มี พระภาค ถึงพุทธสำนักถวายบังคม แล้วได้ยืนเฝ้าอยู่ ณ ที่ใต้ลม กราบทูลว่า มาตุคามมีกลิ่นเหม็น พระพุทธเจ้าข้า.

        ครั้งนั้น พระผู้มีพระภาครับสั่งว่า ภิกษุณีทั้งหลายจงใช้น้ำชำระ แล้วทรงยัง พระมหาปชาบดีโคตมีเถรี ให้เห็นแจ้ง ให้สมาทาน ให้อาจหาญ ให้ร่าเริง ด้วย ธรรมีกถา ครั้นพระมหาปชาบดีโคตมีเถรี อันพระผู้มีพระภาค โปรดประทานให้เห็น แจ้ง ให้สมาทาน ให้อาจหาญ ให้ร่าเริงด้วยธรรมีกถาแล้ว ถวายบังคมทำประทักษิณ หลีกไปแล้ว พระองค์จึงทรงกระทำธรรมีกถา ในเพราะเหตุเป็นเค้ามูลนั้น ในเพราะ เหตุแรกเกิดนั้น แล้วรับสั่งกะภิกษุทั้งหลายว่า ดูกรภิกษุทั้งหลาย เราอนุญาตน้ำชำระ แก่ภิกษุณีทั้งหลาย.

(2)
เรื่องภิกษุณีรูปหนึ่งถูกเพ่งโทษว่า ใช้น้ำชำระลึกเกินไป

        [๑๖๔] ก็โดยสมัยนั้นแล ภิกษุณีรูปหนึ่งทราบว่า พระผู้มีพระภาคทรงอนุญาต น้ำ ชำระแล้ว จึงใช้น้ำชำระลึกเกินไป ได้ทำให้เกิดแผลขึ้นในองค์รหัส ดังนั้นนาง จึงได้แจ้งเรื่องนั้นแก่ภิกษุณีทั้งหลาย. บรรดาภิกษุณีที่เป็นผู้มักน้อย...  ต่างก็เพ่งโทษ ติเตียน โพนทะนาว่า ไฉนภิกษุณี จึงได้ใช้น้ำชำระลึกเกินไปเล่า ...

(3)
ทรงสอบถาม
พระผู้มีพระภาค ทรงสอบถามภิกษุทั้งหลายว่า ดูกรภิกษุทั้งหลาย ข่าวว่า ภิกษุณี ใช้น้ำชำระลึกเกินไป จริงหรือ? ภิกษุทั้งหลายกราบทูลว่า จริง พระพุทธเจ้าข้า.

(4)
ทรงติเตียนแล้วบัญญัติสิกขาบท
พระผู้มีพระภาคพุทธเจ้า ทรงติเตียนว่า ดูกรภิกษุทั้งหลาย ไฉนภิกษุณีจึงได้ใช้น้ำ ชำระลึกเกินไปเล่า การกระทำของนางนั่น ไม่เป็นไปเพื่อความเลื่อมใส ของชุมชน ที่ยังไม่เลื่อมใส ...

        ดูกรภิกษุทั้งหลาย ก็แลภิกษุณีทั้งหลาย จงยกสิกขาบทนี้ ขึ้นแสดงอย่างนี้ ว่าดังนี้

(5)
พระบัญญัติ (พึงชำระลึกเพียงสองข้อองคุลี)
๖๐. ๕. อนึ่ง ภิกษุณีผู้จะใช้น้ำชำระ พึงใช้ชำระลึกเพียงสองข้อองคุลี เป็นอย่างยิ่ง เกินกว่านั้น เป็นอาบัติปาจิตตีย์