อริยสัจจากพระโอษฐ์ ๒  ภาค ๔ (หน้าที่ ๑๓๓๑- ๑๓๖๗)
ว่าด้วย มัคคอริยสัจ ความจริงอันประเสริฐคือมรรค

หมวด ฉ. ว่าด้วย โทษของการขาดสัมมาสมาธิ
(๑๕) นิวรณ์ - ข้าศึกแห่งสมาธิ

        วาเสฏฐะ !  เปรียบเหมือนแม่น้ำอจิรวดีนี้ มีน้ำเต็มเปี่ยม กายืนดื่มได้. ครั้งนั้น มีบุรุษคนหนึ่งมาถึงเข้า เขามีประโยชน์ที่ฝั่งโน้น แสวงหาฝั่งโน้น มีการไปสู่ฝั่งโน้น ประสงค์จะข้ามไปสู่ฝั่งโน้น แต่เขานอนคลุมศีรษะของตนอยู่ที่ริมฝั่งนี้.

         วาเสฏฐะ !  ท่านจะสำคัญความข้อนี้ว่าอย่างไร บุรุษนั้นจะไปจากฝั่งในสู่ ฝั่งนอก แห่งแม่น้ำอจิรวดี ได้หรือหนอ ? 

         “ไม่ได้แน่ ท่านพระโคดม !”

        วาเสฏฐะ !  ข้อนี้ก็ฉันนั้นเหมือนกัน นิวรณ์ ๕ อย่าง เหล่านี้เรียกกันใน อริยวินัย ว่า “เครื่องปิด” บ้าง ว่า “เครื่องกั้น” บ้าง ว่า “เครื่องคลุม” บ้าง ว่า “เครื่องร้อยรัด” บ้าง.

        ห้าอย่าง อย่างไรเล่า ?  ห้าอย่างคือ กามฉันทนิวรณ์ พ๎ยาปาทนิวรณ์ ถีนมิทธนิวรณ์ อุทธัจจกุกกุจจนิวรณ์ วิจิกิจฉานิวรณ์.

        วาเสฏฐะ !  นิวรณ์ ๕ อย่าง เหล่านี้แล ซึ่งเรียกกันในอริยวินัย ว่า “เครื่องปิด” บ้าง ว่า “เครื่องกั้น” บ้าง ว่า “เครื่องคลุม” บ้าง ว่า “เครื่องร้อยรัด” บ้าง.

        วาเสฏฐะ !  พราหมณ์ไตรเพททั้งหลาย ถูกนิวรณ์ ๕ อย่างเหล่านี้ ปิดแล้ว กั้นแล้ว คลุมแล้ว ร้อยรัดแล้ว.

        วาเสฏฐะ !  พราหมณ์ไตรเพทเหล่านั้น ละธรรมะ ที่ทำความเป็นพราหมณ์ เสีย สมาทานธรรมะที่ไม่ทำความเป็นพราหมณ์ดำรงชีวิต ให้เป็นไปอยู่ อัน นิวรณ์ทั้ง ๕ อย่างเปิดแล้ว กั้นแล้ว คลุมแล้ว ร้อยรัดแล้ว จักเป็น ผู้เข้าถึงความเป็นสหายแห่ง พรหม ภายหลังแต่การตายเพราะการทำลายแห่งกาย ดังนี้นั้น นั่นไม่เป็นฐานะที่จะ เป็นไปได้.

- สี. ที. ๙/๓๐๖-๓๐๗/๓๗๘-๓๗๙.