"ทสุตตรสูตร" พระไตรปิฎก ฉบับหลวง (ภาษาไทย) เล่มที่ ๑๑ หน้าที่ ๒๕๓ - ๒๕๔

ทสุตตรสูตร

ธรรม ๓ อย่างมีอุปการะมาก (ย่อ)
ข้อ [๓๘๘]-[๓๙๘]

        [๓๘๘] ธรรม ๓ อย่างมีอุปการะมาก ธรรม ๓ อย่างควรให้เจริญ ธรรม๓ อย่างควร กำหนดรู้ ธรรม ๓ อย่างควรละ ธรรม ๓ อย่างเป็นไปในส่วนข้างเสื่อมธรรม ๓ อย่างเป็นไป ในส่วนข้างวิเศษ ธรรม ๓ อย่างแทงตลอดได้ยาก ธรรม๓ อย่างควรให้บังเกิดขึ้น ธรรม ๓ อย่างควรรู้ยิ่ง ธรรม ๓ อย่างควรทำให้แจ้ง ฯ
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

ธรรม ๓ อย่างที่ มีอุปการะมาก เป็นไฉน คือ
๑) การคบหาสัตบุรุษ
๒) การฟังธรรมของ สัตบุรุษ
๓) การปฏิบัติธรรมสมควรแก่ธรรม

ธรรม ๓ อย่างที่ ควรให้เจริญ เป็นไฉน คือ สมาธิ ๓ ได้แก่
๑) สมาธิมีวิตกมีวิจาร
๒) สมาธิไม่มีวิตกมีแต่วิจาร
๓) สมาธิไม่มีวิตกไม่มีวิจาร

ธรรม ๓ อย่างที่ ควรกำหนดรู้ เป็นไฉน คือ เวทนา ๓ ได้แก่
๑) สุขเวทนา
๒) ทุกขเวทนา
๓) อทุกขมสุขเวทนา

ธรรม ๓ อย่างที่ ควรละ เป็นไฉน คือ ตัณหา ๓ ได้แก่
๑) กามตัณหา
๒) ภวตัณหา
๓) วิภวตัณหา

ธรรม ๓ อย่างที่ เป็นไปในส่วนข้างเสื่อม เป็นไฉน คือ อกุศลมูล ๓ ได้แก่
๑) อกุศลมูล คือ โลภะ
๒) อกุศลมูล คือ โทสะ
๓) อกุศลมูล คือ โมหะ

ธรรม ๓ ที่ เป็นไปในส่วนข้างวิเศษ เป็นไฉน คือกุศลมูล ๓ อย่างได้แก่
๑) กุศลมูล คือ อโลภะ
๒) กุศลมูล คือ อโทสะ
๓) กุศลมูล คือ อโมหะ

ธรรม ๓ อย่างที่ แทงตลอดได้ยาก เป็นไฉน คือธาตุเป็นที่ตั้งแห่งความสลัดออก ๓ คือ
๑) เนกขัมมะ เป็นที่ถ่ายถอนกาม
๒) อรูป เป็นที่ถ่ายถอนรูป
๓) นิโรธ เป็นที่ถ่ายถอน สิ่งที่เกิดแล้ว อันปัจจัยปรุงแต่งแล้ว อาศัยเหตุเกิดขึ้นแล้ว อย่างใดอย่างหนึ่ง

ธรรม ๓ อย่างที่ ควรให้บังเกิดขึ้น เป็นไฉน คือญาณ ๓ ได้แก่
๑) อตีตังสญาณ
๒) อนาคตังสญาณ
๓) ปัจจุปันนังสญาณ

ธรรม ๓ อย่างที่ ควรรู้ยิ่ง เป็นไฉน คือธาตุ ๓ ได้แก่
๑) กามธาตุ
๒) รูปธาตุ
๓) อรูปธาตุ

ธรรม ๓ อย่างที่ ควรทำให้แจ้ง เป็นไฉน คือวิชชา ๓ ได้แก่
๑) วิชชาคือความรู้ระลึกถึง ชาติหนหลังได้ (ปุพเพนิวาสานุสสติญาณ)
๒) วิชชาคือความรู้ในการจุติ และอุปบัติของ สัตว์ทั้งหลาย (จุตูปปาตญาณ)
๓) วิชชาคือความรู้ในความสิ้นไปแห่งอาสวะทั้งหลาย (อาสวักขยญาณ)