"ทสุตตรสูตร" พระไตรปิฎก ฉบับหลวง (ภาษาไทย) เล่มที่ ๑๑ หน้าที่ ๒๕๑ - ๒๕๓

ทสุตตรสูตร

ธรรม ๒ อย่างมีอุปการะมาก
ข้อ [๓๗๗]-[๓๘๗]

        [๓๗๗] ธรรม ๒ อย่างมีอุปการะมาก ธรรม ๒ อย่างควรให้เจริญ ธรรม๒ อย่างควร กำหนดรู้ ธรรม ๒ อย่างควรละ ธรรม ๒ อย่างเป็นไปในส่วนข้างเสื่อม ธรรม ๒ อย่างเป็นไป ในส่วนข้างวิเศษ ธรรม ๒ อย่างแทงตลอดได้ยากธรรม ๒ อย่างควรให้บังเกิดขึ้น ธรรม ๒ อย่างควรรู้ยิ่ง ธรรม ๒ อย่างควรทำให้แจ้ง ฯ
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

ธรรม ๒ อย่าง ที่มีอุปการะมาก เป็นไฉน
คือ สติ และ สัมปชัญญะ

ธรรม ๒ อย่าง ที่ควรให้เจริญ เป็นไฉน
คือ สมถะ และ วิปัสนา

ธรรม ๒ อย่าง ที่ควรกำหนดรู้ เป็นไฉน
คือ นาม และ รูป

ธรรม ๒ อย่าง ที่ควรละ เป็นไฉน
คือ อวิชชา และ ภวตัณหา

ธรรม ๒ อย่าง ที่เป็นไปในส่วนข้างเสื่อม เป็นไฉน
คือ ความเป็นผู้ว่ายาก และ ความเป็นผู้มีมิตรชั่ว

ธรรม ๒ อย่าง ที่เป็นไปในส่วนข้างวิเศษ เป็นไฉน
คือความเป็นผู้ว่าง่าย และ ความเป็นผู้มีมิตรดี

ธรรม ๒ อย่าง ที่แทงตลอดได้ยาก เป็นไฉน
คือ สิ่งใดเป็นเหตุปัจจัย เพื่อความเศร้า หมองของเหล่าสัตว์
และ สิ่งใดเป็นเหตุ เป็นปัจจัยเพื่อความบริสุทธิ์ของ เหล่าสัตว์

ธรรม ๒ อย่าง ที่ควรให้บังเกิดขึ้น เป็นไฉน คือ
ญาณ ๒ ได้แก่ญาณ ในความสิ้นไป และ ญาณในความไม่บังเกิดขึ้น

ธรรม ๒ อย่าง ที่ควรรู้ยิ่ง เป็นไฉน
คือ ธาตุ ๒ ได้แก่ สังขตธาตุ และ อสังขตธาตุ

ธรรม ๒ อย่าง ที่ควรทำให้แจ้ง เป็นไฉน
คือ วิชชา และ วิมุตติ

ธรรมทั้งยี่สิบ ดังพรรณนามานี้ เป็นของจริง แท้ แน่นอน ไม่ผิดพลาดไม่เป็นอย่างอื่น อันพระตถาคตตรัสรู้แล้วโดยชอบ ฯ