พระไตรปิฎก ฉบับหลวง เล่มที่ ๒๑ สุตตันตปิฎก หน้าที่ ๑๖

ญาณเป็นเครื่องแทงตลอดลักษณะอันละเอียด ๔ ประการ
(โสขุมมสูตร)

          [๑๖] ดูกรภิกษุทั้งหลาย ญาณเป็นเครื่องแทงตลอดลักษณะอันละเอียด ๔ ประการนี้ ๔ ประการเป็นไฉน

          ดูกรภิกษุทั้งหลาย ภิกษุในธรรมวินัยนี้

เป็นผู้ประกอบด้วยญาณอันกำหนดรู้ลักษณะอันละเอียด ในรูป(๑) อย่างยิ่ง ย่อมไม่พิจารณาเห็นญาณอันกำหนดรู้ลักษณะอันละเอียด ในรูปอื่น ซึ่งยิ่งกว่าหรือ ประณีตกว่าญาณเป็นเครื่องกำหนดลักษณะอันละเอียด ในรูปนั้น และไม่ปรารถนา ญาณเป็นเครื่องกำหนดลักษณะอันละเอียด ในรูปอื่น อันยิ่งกว่าหรือประณีตกว่าญาณ เป็นเครื่องกำหนดลักษณะอันละเอียด ในรูปนั้น

เป็นผู้ประกอบด้วยญาณ เป็นเครื่องกำหนดลักษณะอันละเอียด ในเวทนา(๒) ...
เป็นผู้ประกอบด้วยญาณ เป็นเครื่องกำหนดลักษณะอันละเอียด ในสัญญา(๓) ...

เป็นผู้ประกอบด้วยญาณ เป็นเครื่องกำหนดลักษณะอันละเอียด ในสังขาร(๔) ย่อมไม่พิจารณาเห็นซึ่งญาณ เป็นเครื่องกำหนดลักษณะอันละเอียด ในสังขารอื่น ซึ่งยิ่งกว่าหรือประณีตกว่า ญาณเป็นเครื่องกำหนดลักษณะอันละเอียด ในสังขารนั้น และไม่ปรารถนาญาณ เป็นเครื่องกำหนดลักษณะอันละเอียด ในสังขารอื่น ซึ่งยิ่งกว่า หรือประณีตกว่าญาณ เป็นเครื่องกำหนดลักษณะอันละเอียด ในสังขารนั้น

          ดูกรภิกษุทั้งหลายญาณเป็นเครื่องกำหนดลักษณะอันละเอียด ๔ ประการนี้แล

          ภิกษุใด รู้ความที่รูปขันธ์ เป็นของละเอียด รู้ความเกิดแห่งเวทนา รู้ความเกิดและความดับแห่งสัญญา รู้จักสังขารโดยความไม่เที่ยง โดยเป็นทุกข์ และ โดยความเป็นอนัตตา ภิกษุนั้นแลเป็นผู้เห็นชอบ เป็นผู้สงบ ยินดีในสันติบท ชำนะมาร พร้อมทั้งเสนา ย่อมทรงไว้ซึ่งร่างกายมีในที่สุด