อริยสัจจากพระโอษฐ์ ๒  ภาค ๔ (หน้าที่ ๑๓๓๑- ๑๓๖๗)

พฤติกรรมของจิต ของผู้ที่จะเป็นอยู่ด้วยความไม่ประมาท
(สำรวมระวังอินทรีย์ทั้ง ๖ ตา หู จมูก ลิ้น กาย ใจ)

        ภิกษุ ท. !  บุคคลเป็นผู้ มีปกติอยู่ด้วยความไม่ประมาท เป็นอย่างไรเล่า ?

ภิกษุ ท. !  เมื่อบุคคล สำรวม จักขุนทรีย์ (ตา) อยู่ จิตย่อมไม่เกลือกกลั้ว ในรูปทั้งหลาย ที่จะพึงรู้แจ้งด้วยจักษุ เมื่อเขามีจิตไม่เกลือกกลั้ว ปราโมทย์ ย่อมเกิด เมื่อปราโมทย์ แล้ว ปีติย่อมเกิด เมื่อมีใจปีติ กายย่อมสงบ ผู้มีกายสงบ ย่อมอยู่เป็น สุข จิตของผู้ มีสุข ย่อมตั้งมั่น เมื่อจิตตั้งมั่นแล้ว ธรรมทั้งหลายย่อม ปรากฏ เพราะ ธรรมทั้งหลายปรากฏ บุคคลนั้น ย่อมถึงซึ่งการนับว่า เป็นผู้มีปกติ อยู่ด้วยความไม่ ประมาท โดยแท้

ภิกษุ ท. !  เมื่อบุคคล สำรวม โสตินทรีย์ (หู) อยู่ จิตย่อมไม่เกลือกกลั้ว ในเสียงทั้งหลาย ที่จะพึงรู้แจ้งด้วยโสตะ เมื่อเขามีจิตไม่เกลือกกลั้ว ปราโมทย์ ย่อมเกิด เมื่อปราโมทย์ แล้ว ปีติย่อมเกิด เมื่อมีใจปีติ กายย่อมสงบ ผู้มีกายสงบ ย่อมอยู่เป็น สุข จิตของผู้ มีสุข ย่อมตั้งมั่น เมื่อจิตตั้งมั่นแล้ว ธรรมทั้งหลายย่อม ปรากฏ เพราะ ธรรมทั้งหลายปรากฏ บุคคลนั้น ย่อมถึงซึ่งการนับว่า เป็นผู้มีปกติ อยู่ด้วยความไม่ ประมาท โดยแท้

ภิกษุ ท. !  เมื่อบุคคล สำรวม ฆานินทรีย์ (จมูก)อยู่ จิตย่อมไม่เกลือกกลั้ว ในกลิ่นทั้งหลาย ที่จะพึงรู้แจ้งด้วยฆานะ เมื่อเขามีจิตไม่เกลือกกลั้ว ปราโมทย์ ย่อมเกิด เมื่อปราโมทย์ แล้ว ปีติย่อมเกิด เมื่อมีใจปีติ กายย่อมสงบ ผู้มีกายสงบ ย่อม อยู่เป็นสุข จิตของผู้ มีสุข ย่อมตั้งมั่น เมื่อจิตตั้งมั่นแล้ว ธรรมทั้งหลายย่อม ปรากฏ เพราะ ธรรมทั้งหลายปรากฏ บุคคลนั้น ย่อมถึงซึ่งการนับว่า เป็นผู้มีปกติ อยู่ด้วย ความไม่ประมาท โดยแท้

ภิกษุ ท. !  เมื่อบุคคล สำรวม ชิวหินทรีย์ (ลิ้น)อยู่ จิตย่อมไม่เกลือกกลั้ว ในรสทั้งหลาย ที่จะพึงรู้แจ้งด้วยชิวหา เมื่อเขามีจิตไม่เกลือกกลั้ว ปราโมทย์ ย่อมเกิด เมื่อปราโมทย์ แล้ว ปีติย่อมเกิด เมื่อมีใจปีติ กายย่อมสงบ ผู้มีกายสงบ ย่อมอยู่เป็น สุข จิตของผู้ มีสุข ย่อมตั้งมั่น เมื่อจิตตั้งมั่นแล้ว ธรรมทั้งหลายย่อม ปรากฏ เพราะ ธรรมทั้งหลายปรากฏ บุคคลนั้น ย่อมถึงซึ่งการนับว่า เป็นผู้มีปกติ อยู่ ด้วยความไม่ประมาท โดยแท้

ภิกษุ ท. !  เมื่อบุคคล สำรวม กายินทรีย์ (กาย)อยู่ จิตย่อมไม่เกลือกกลั้ว ในกาย(สัมผัส) ทั้งหลาย ที่จะพึงรู้แจ้งด้วยกาย เมื่อเขามีจิตไม่เกลือกกลั้ว ปราโมทย์ ย่อมเกิด เมื่อปราโมทย์ แล้ว ปีติย่อมเกิด เมื่อมีใจปีติ กายย่อมสงบ ผู้มีกายสงบ ย่อมอยู่เป็น สุข จิตของผู้ มีสุข ย่อมตั้งมั่น เมื่อจิตตั้งมั่นแล้ว ธรรมทั้งหลาย ย่อมปรากฏ เพราะ ธรรมทั้งหลายปรากฏ บุคคลนั้น ย่อมถึงซึ่งการ นับว่า เป็นผู้มีปกติ อยู่ด้วยความไม่ ประมาท โดยแท้

ภิกษุ ท. !  เมื่อบุคคล สำรวม มนินทรีย์ (ใจ) อยู่ จิตย่อมไม่เกลือกกลั้ว ในธรรมารมณ์ทั้งหลาย ที่จะพึงรู้แจ้งด้วยมนะ เมื่อเขามีจิตไม่เกลือกกลั้ว ปราโมทย์ ย่อมเกิด เมื่อปราโมทย์ แล้ว ปีติย่อมเกิด เมื่อมีใจปีติ กายย่อมสงบ ผู้มีกายสงบ ย่อมอยู่เป็น สุข จิตของผู้ มีสุข ย่อมตั้งมั่น เมื่อจิตตั้งมั่นแล้ว ธรรมทั้งหลายย่อม ปรากฏ เพราะธรรมทั้งหลายปรากฏ บุคคลนั้น ย่อมถึงซึ่งการ นับว่า เป็นผู้มีปกติ อยู่ด้วยความไม่ ประมาท โดยแท้

ภิกษุ ท. !  อย่างนี้แล ชื่อว่าบุคคลเป็นผู้มีปกติอยู่ด้วยความไม่ประมาท

- สฬา. สํ. ๑๘/๙๘/๑๔๔.