"อัปปนาสมาธิ" เป็นคำในพุทธวจน หรือ อรรถกถา

คำตอบจากAI


คำว่า "อัปปนาสมาธิ" เป็นคำที่ปรากฏในอรรถกถา และคัมภีร์รุ่นหลังพระไตรปิฎก เป็นส่วนใหญ่

ในพระไตรปิฎก (พุทธวจน) เอง ไม่ได้มีการใช้คำว่า "ขณิกสมาธิ อุปจารสมาธิ และ อัปปนาสมาธิ" โดยตรง แต่จะใช้คำว่า "สมาธิ" หรือ "จิตตั้งมั่น" (สมาหิตํ) ซึ่งอรรถกถาจารย์ ได้อธิบายขยายความเพิ่มเติม โดยจำแนกประเภทของสมาธิออกเป็น 3 ระดับดังกล่าว เพื่อความเข้าใจที่ชัดเจนยิ่งขึ้น

อย่างไรก็ตาม ในบางส่วนของพระไตรปิฎก เช่น ในพระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย ปฏิสัมภิทามรรค ก็มีข้อความที่กล่าวถึง "สมาธิ 3 อย่าง คือ ขณิกสมาธิ อุปจารสมาธิ และอัปปนาสมาธิ" ซึ่งแสดงให้เห็นว่าการจำแนกนี้มีรากฐาน ในส่วนที่เป็นพระบาลี ด้วยเช่นกัน แต่การใช้งานอย่างแพร่หลายและคำอธิบายโดยละเอียด มักพบในชั้นอรรถกถา

โดยสรุป

-แนวคิดเรื่องระดับของสมาธิ (ขณิกสมาธิ อุปจารสมาธิ อัปปนาสมาธิ) มีต้นกำเนิด และคำอธิบายที่ชัดเจนในอรรถกถา

-มีปรากฏในส่วนของพระไตรปิฎก (เช่น ปฏิสัมภิทามรรค) ในบางบริบท

-คำสอนโดยตรงจากพระโอษฐ์ของพระพุทธเจ้า (พุทธวจน) มักจะตรัสถึง "สมาธิ" โดยรวม หรือ ฌาน โดยไม่ได้จำแนกเป็น 3 ระดับนี้อย่างชัดเจนในพระสูตรหลักทั่วไป

ความเห็น
อัปนาสมาธิ มักพบบ่อยในการกล่าวถึงสมาธิในชั้นอรรถกถา แต่ไม่พบในคำสอนของพระพุทธเจ้า เมื่อไม่ใช่คำสอนของพระศาสดา ก็ไม่ควรยึดคัมภีร์อื่น แม้จะ(อ้างว่า) เป็นการอธิบายสมาธิของพระพุทธเจ้าก็ไม่ควร เพราะสมาธิทั้ง 3 ระดับนั้นพระพุทธเจ้าไม่ได้บัญญํติ เมื่อไม่ได้บัญญัติแล้ว จะอธิบายให้กับกับสมาธิของพระพุทธเจ้าได้อย่างไร เพราะเข้ากันไม่ได้อยู่แล้ว อีกอย่างหนึ่ง สมาธิ 9 ระดับของพระพุทธเจ้าก็สามารถหลุดพ้นได้ทุกระดับ แม้จะระดับปฐมฌาน(ฌาน1) ก็หลุดพ้นได้ โดยไม่จำเป็นต้องถึงระดับ 9 (สัญญาเวทยิต)