ขณิกสมาธิ อุปจารสมาธิ และอัปปนาสมาธิ เป็นพุทธวจน (คำสอนของพระพุทธเจ้า) หรือเป็นอรรถกถา

คำตอบจากAI

คำว่า ขณิกสมาธิ (สมาธิชั่วขณะ) อุปจารสมาธิ (สมาธิเฉียด หรือจวนจะแน่วแน่) และ อัปปนาสมาธิ (สมาธิแน่วแน่ หรือฌานสมาบัติ) เป็นคำที่ปรากฏในส่วนของอรรถกถา และคัมภีร์รุ่นหลัง เพื่ออธิบายขยายความเรื่องสมาธิ ที่พระพุทธเจ้าทรงสอนไว้ในพระไตรปิฎก

ในพระไตรปิฎก (พุทธวจน)
พระพุทธเจ้าจะทรงกล่าวถึงสมาธิในลักษณะขององค์ฌาน (ปฐมฌาน, ทุติยฌาน, ตติยฌาน, จตุตถฌาน) หรือสมาธิที่ประกอบด้วยองค์มรรค 7 (สัมมาสมาธิ) ซึ่งเป็นการบรรลุสมาธิในระดับที่แน่วแน่ (อัปปนาสมาธิ) โดยตรง

ในอรรถกถาและคัมภีร์ชั้นฎีกา
ได้มีการจำแนกย่อยระดับของสมาธิออกเป็น 3 ขั้นอย่างชัดเจน เพื่อให้ผู้ศึกษาเข้าใจ กระบวนการ และระดับความตั้งมั่นของจิตในขณะปฏิบัติได้ง่ายขึ้น

ดังนั้น
ทั้งสามคำนี้ จึงไม่ใช่ "พุทธวจน" โดยตรง แต่เป็นคำอธิบายที่ใช้กันอย่างแพร่หลาย ในคำสอนฝ่ายเถรวาทในปัจจุบัน ซึ่งมีที่มาจากคัมภีร์อรรถกถาเป็นหลัก

ความเห็น
สรุปว่า ขณิกสมาธิ อุปจารสมาธิ อัปปนาสมาธิ เป็นอรรถกถา (คำแต่งใหม่) ที่ไม่มีในคำสอนของพระพุทธเจ้า ซึ่งการบัญญัติเพิ่มเป็นสิ่งที่พระองค์ทรงห้ามไว้แล้ว และเป็นสาเหตุหนึ่งที่ให้ศาสนาต้องสูญสิ้น เพราะไม่รักษาบทธรรมอันประเสริฐของพระศาสดา

สมาธิที่พระพุทธเจ้าบัญญัติ มี 9 ระดับ

รูปสัญญา 4 ระดับ
1. ปฐมฌาน (ฌาน ๑)
2. ทุติยฌาน (ฌาน ๒)
3. ตติยฌาน (ฌาน ๓)
4. จตุตถฌาน (ฌาน ๔)

อรูปสัญญา 5 ระดับ
5. อากาสานัญจายตน (ระดับอรูปสัญญา)
6. วิญญาณัญจายตน (อรูปสัญญา)
7. อากิญจัญญายตน (อรูปสัญญา)
8. เนวสัญญานาสัญญายตน (อรูปสัญญา)
9. สัญญาเวทยิตนิโรธ เป็นระดับพิเศษที่ไม่ใช่สัตตาวาสของสัตว์ (ที่อยู่)