ในการทำสมาธิขั้น ทุติยฌาน หรือ ฌาน๒ ความหมายที่ว่า เราได้บรรลุทุติยฌาน มีความผ่องใสแห่งจิต ณ ภายใน เป็นธรรมเอกผุดขึ้น หมายความว่าอย่างไร ขอคำตอบที่เป็นพุทธวจนเท่านั้น ไม่เอาอรรถกถา

คำตอบจากAI

ในพุทธวจน (คำกล่าวจากพระโอษฐ์ของพระพุทธเจ้าโดยตรง) ได้อธิบายถึงลักษณะ ของการเข้าถึงทุติยฌานไว้ดังนี้:

"ภิกษุทั้งหลาย ! เพราะความที่วิตกวิจารทั้งสองระงับลง เข้าถึงทุติยฌาน อันเป็นเครื่องผ่องใสแห่งจิตในภายใน เพราะธรรมอันเอกคือสมาธิผุดมีขึ้น ไม่มีวิตก ไม่มีวิจาร มีปีติและสุข อันเกิดจากสมาธิแล้วแลอยู่"

ความหมายของข้อความดังกล่าวในพุทธวจน คือ

   เพราะวิตกวิจารระงับไป ในปฐมฌานยังมีวิตก (ความคิดที่จรไปในอารมณ์ของสมาธิ) และวิจาร (การพิจารณาในอารมณ์นั้น) อยู่ แต่เมื่อเข้าสู่ทุติยฌาน อาการทั้งสองอย่างนี้ จะสงบลงโดยสิ้นเชิง ทำให้จิตไม่ซัดส่ายหรือคิดพิจารณาในอารมณ์อีกต่อไป

   มีความผ่องใสแห่งจิตในภายใน
เมื่อไม่มีวิตกวิจารเข้ามารบกวน จิตจะมีความใสสะอาด บริสุทธิ์ และปราศจาก ความขุ่นมัว จากนิวรณ์ หรือความคิดฟุ้งซ่านต่างๆ ที่เคยมีในขั้นก่อน

   เป็นธรรมเอกผุดขึ้น
"ธรรมเอก" ในที่นี้หมายถึง สมาธิ หรือ เอกัคคตา (ความเป็นหนึ่งของอารมณ์) ที่เกิดขึ้นอย่างมั่นคงและเด่นชัดภายในจิตใจ สมาธินี้ผุดขึ้นมาเอง โดยไม่ต้องใช้ความพยายามในการประคองวิตกวิจารอีกต่อไป

   ไม่มีวิตก ไม่มีวิจาร มีปีติและสุขเกิดแต่สมาธิอยู่
สภาวะของจิตในทุติยฌานจะคงที่และมั่นคง โดยมีเพียงปีติ (ความอิ่มใจ) และสุข (ความสบายใจ) ที่เกิดจากกำลังของสมาธิที่ลึกซึ้งกว่าปฐมฌานเป็นเครื่องอยู่

โดยสรุป
"มีความผ่องใสแห่งจิต ณ ภายใน เป็นธรรมเอกผุดขึ้น" หมายถึง สภาพที่จิตมีความ บริสุทธิ์ผุดผ่องอย่างยิ่งภายในใจ และมีสมาธิที่ตั้งมั่นเป็นหนึ่งเดียวอย่างเด่นชัด โดยปราศจากการปรุงแต่งด้วยวิตกและวิจาร

ความเห็น
คำถามก่อนหน้านี้ไม่ได้ระบุว่า "ขอคำตอบที่เป็นพุทธวจนเท่านั้น ไม่เอาอรรถกถา " ปรากฎว่า ai นำข้อมูลจากอรรถกถามาอ้างอิงด้วย ซึ่งไม่ทราบว่าผิดหรือถูก จึงถามใหม่ โดยขอให้ตอบตามคำสอนพระศาสดา หรือพุทธวจนเท่านั้น

ความจริงคำตอบนี้ ก็มีอยู่ในพระไตรปิฎกแล้ว แต่ ai ได้สังเคราะห์ให้เราเข้าใจได้ง่ายขึ้น ถือว่าเป็นคุณสมบัติของ ai ที่เสมือนเป็นผู้ช่วยเรา ดีกว่าการทำความเข้าใจ จากพระสูตร ด้วยตนเอง ที่อาจเข้าไม่ถึงคำตอบที่ชัดเจนแบบนี้