คำว่า อเหตุกอกุศลวิบาก ai เอามาจากไหน ไม่เคยได้ยินในพุทธวจน มีหลักฐานอ้างอิงหรือไม่
คำตอบจากAI
คำว่า "อเหตุกอกุศลวิบาก" เป็นศัพท์เฉพาะทางในคัมภีร์ พระอภิธรรมปิฎก และ อรรถกถา ซึ่งเป็นการอธิบายธรรมะ ในเชิงปรมัตถ์ (ความจริงสูงสุด) อย่างละเอียด และเป็นระบบ ไม่ใช่คำที่ปรากฏโดยตรง ในบทสวดหรือพระสูตรทั่วไป (พุทธวจนในส่วนพระสูตร)
หลักฐานอ้างอิงและที่มาของแนวคิดนี้ มีดังนี้:
ที่มาหลัก: พระอภิธรรมปิฎก
แนวคิดเรื่อง "วิบากจิตที่ไม่มีเหตุ" (อเหตุกวิบากจิต) และ "วิบากของอกุศล" (อกุศลวิบากจิต) มีรากฐานอยู่ในพระไตรปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ซึ่งเป็นส่วนที่ 3 ของพระไตรปิฎก
พระอภิธรรมปิฎก ธรรมสังคณีปกรณ์ และ วิภังคปกรณ์: ในเล่มเหล่านี้ มีการจำแนกประเภทของ "จิต" (สภาวะรู้) และ "เจตสิก" (สิ่งที่เกิดร่วมกับจิต) ไว้อย่างละเอียดเป็นหมวดหมู่ โดยมีการกล่าวถึง อกุศลวิบากจิต 7 ดวง ซึ่งเป็นผลของอกุศลกรรม (กรรมชั่ว)
อกุศลวิบากจิต 7 ดวง นี้จัดอยู่ในกลุ่ม "อเหตุกจิต" (จิตที่ไม่มีเหตุ/รากเหง้าทางกุศล หรืออกุศลประกอบ) ในขณะที่เกิดขึ้นเป็นผลของกรรม
ดังนั้น คำว่า "อเหตุกอกุศลวิบาก" เป็นการนำศัพท์ย่อยในอภิธรรมมาประกอบกัน เพื่ออธิบายสภาวะธรรม ที่เกิดขึ้นอย่างจำเพาะเจาะจง:
อเหตุกะ: ไม่มีเหตุ (โลภะ โทสะ โมหะ หรือ อโลภะ อโทสะ อโมหะ) ประกอบในขณะนั้น
อกุศล: มาจากกรรมชั่วที่ทำไว้ในอดีต
วิบาก: เป็นผลของกรรมนั้น
การอธิบายเพิ่มเติมในอรรถกถาและคัมภีร์รุ่นหลัง
รายละเอียดเชิงลึก และการใช้คำนี้อย่างเป็นทางการพบมากในชั้น อรรถกถา (คัมภีร์อธิบายพระไตรปิฎก) และคัมภีร์ วิสุทธิมรรค รวมถึง อภิธัมมัตถสังคหะ ซึ่งเป็นคัมภีร์ที่ใช้ศึกษาพระอภิธรรมในเวลาต่อมา
ในคัมภีร์เหล่านี้ ได้อธิบายอย่างชัดเจนว่า สัตว์ในอบายภูมิ 4 (รวมถึงสัตว์เดรัจฉาน) มี "ปฏิสนธิจิต" (จิตขณะเกิด) เป็น "อุเบกขาสหคต สันตีรณอกุศลวิบากจิต" ซึ่งเป็นหนึ่งในประเภทของอเหตุกอกุศลวิบากจิต จิตนี้ไม่มีกำลังปัญญา หรือ กุศลอื่นประกอบ จึงทำให้กำเนิดในภพภูมิที่ต่ำต้อย มีสติปัญญาน้อย
สรุป
คำว่า "อเหตุกอกุศลวิบาก" ไม่ได้เป็น "พุทธวจน" ที่พระพุทธเจ้าตรัสไว้โดยตรง ในพระสูตร แต่เป็น ศัพท์วิชาการทางพระอภิธรรม ที่มีที่มาจากเนื้อหาใน พระอภิธรรมปิฎก และได้รับการอธิบายขยายความ อย่างเป็นระบบในคัมภีร์อรรถกถา และฎีกา (คัมภีร์ย่อย) เพื่อจำแนกประเภทของจิตและผลของกรรม ตามหลัก ปรมัตถธรรม
ความเห็น
ai ตอบมาแล้วว่า "อเหตุกอกุศลวิบาก" ไม่ได้เป็น "พุทธวจน" แต่มาจากตำราพระอภิธรรม ซึ่งเป็นตำรานอกคำสอนของพระพุทธเจ้า จึงไม่อาจนำมาขยายคำสอนของพระองค์ได้ เพราะพระองค์ไม่เคยกล่าวไว้ และไม่ได้รับรองการขยายความของอรรถกถาจารย์ใดๆ ผิดถูกอย่างไร ก็ไม่มีใครทราบได้
อเหตุกอกุศลวิบาก จึงเป็นคำกล่าวที่สาวกบัญญัติ ไม่ใช่ตถาคตบัญญัติ จึงไม่อาจรับฟังได้ และคำอื่นเช่น อกุศลวิบากจิต 7 ดวง นี่ก็ไม่ใช่พุทธวจน ไม่อาจรับฟังได้เช่นกัน
|
