ภิกษุมีตนเป็นประทีป มีตนเป็นสรณะ ไม่เอาสิ่งอื่นเป็นสรณะ มีธรรมเป็นประทีป มีธรรมเป็นสรณะ ไม่เอาสิ่งอื่นเป็นสรณะ นั้น ถามว่า ทำไมจึงไม่มีพระสงฆ์เป็นสรณะ

คำตอบจากAI

คำกล่าวที่ว่า "ภิกษุมีตนเป็นประทีป มีตนเป็นสรณะ ไม่เอาสิ่งอื่นเป็นสรณะ มีธรรมเป็นประทีป มีธรรมเป็นสรณะ ไม่เอาสิ่งอื่นเป็นสรณะ" นั้น เป็นพุทธพจน์ ที่มุ่งเน้นถึงการพึ่งพาตนเอง โดยใช้ปัญญา และหลักธรรมในการดำเนินชีวิต และ การปฏิบัติเพื่อความหลุดพ้น ซึ่งเป็นหลักการสำคัญที่สุด ในการบรรลุนิพพาน

เหตุผลที่ไม่มีพระสงฆ์เป็นสรณะในพุทธพจน์บทนี้ คือ:

เน้นการปฏิบัติของแต่ละบุคคล:
พระพุทธพจน์นี้ตรัสแก่พระภิกษุ (และพุทธบริษัทโดยรวม) โดยมีจุดมุ่งหมาย ให้ตระหนักว่า สรณะ (ที่พึ่ง) ที่แท้จริงที่จะนำไปสู่การพ้นทุกข์ได้นั้น คือการที่แต่ละคน ลงมือปฏิบัติธรรมด้วยตนเอง มีสติปัญญาเป็นเครื่องนำทางชีวิต ไม่ใช่การไปยึดติด หรือฝากความหวังไว้กับผู้อื่น

พระสงฆ์เป็นผู้ดำเนินตามธรรม:
พระสงฆ์ (ในที่นี้หมายถึงหมู่ภิกษุสงฆ์ทั่วไป ไม่ใช่พระอริยสงฆ์ ซึ่งเป็นส่วนหนึ่งของ พระรัตนตรัย) แม้จะเป็นผู้เผยแผ่คำสอน และเป็นแบบอย่างที่ดี แต่ก็ยังเป็นบุคคล ที่กำลังศึกษา และปฏิบัติอยู่ (เว้นแต่พระอริยบุคคล) ยังต้องพึ่งพาตนเองและธรรมะ เช่นกัน ไม่ใช่สรณะในความหมายของการเป็นที่พึ่งสูงสุด ที่จะขจัดกิเลสให้ผู้อื่น ได้โดยตรง

ธรรมะคือศาสดาแทนพระองค์: ก่อนปรินิพพาน พระพุทธเจ้าได้ตรัสแก่ มหาอำมาตย์ว่า เมื่อตถาคตล่วงลับไป ธรรมวินัยที่ทรงแสดงไว้จะเป็นศาสดา แทนพระองค์ คำสอนในบทนี้ จึงสอดคล้องกับหลักการดังกล่าว โดยเน้นให้ยึดมั่นใน "ธรรม" เป็นหลัก

สรณะที่แท้จริงคือภายใน: การมีตนเป็นประทีป มีธรรมเป็นประทีป หมายถึง การใช้สติปัญญาพิจารณาไตร่ตรอง ตามหลักธรรม (อริยมรรคมีองค์ 8) เพื่อกำจัด กิเลสภายในของตนเอง ซึ่งเป็นกระบวนการภายในที่ไม่มีใครทำให้ใครได้

อย่างไรก็ตาม ในบริบทที่กว้างขึ้นของพระพุทธศาสนา พระสงฆ์ (โดยเฉพาะพระอริยสงฆ์) ก็ได้รับการยอมรับว่า เป็นส่วนหนึ่งของ พระรัตนตรัย ซึ่งเป็นที่พึ่งอันประเสริฐ (สรณะ) ในฐานะ ผู้ปฏิบัติดีปฏิบัติชอบ และเป็นเนื้อนาบุญ ของโลก เป็นผู้สืบทอดและเผยแผ่พระธรรมคำสอน ทำให้พระธรรมยังคงอยู่ และเข้าถึงได้โดยง่าย แต่ในพุทธพจน์ ที่ยกมานั้น มุ่งเน้นไปที่การตอกย้ำความสำคัญ ของการพึ่งพาตนเองด้วยธรรมะเป็นสำคัญที่สุด เพื่อการบรรลุเป้าหมายสูงสุด คือความหลุดพ้น