หนังสือ กรรม พุทธวจน/ จากชุด ๕ เล่มจากพระโอษฐ์ /พระไตรปิฎก ฉบับหลวง เล่มที่ ๑๓

การทำกรรมทางใจ มีโทษมากที่สุด


           ทีฆตปัสสีนิครนถ์ ได้กราบทูลถาม พระผู้มีพระภาคว่า ท่านพระโคดม ! พระองค์ เล่า ย่อมบัญญัติ ทัณฑะในการทำบาปกรรมในการเป็นไป แห่งบาปกรรม ไว้เท่าไร ?

          ทีฆตปัสสี ! ตถาคตจะบัญญัติว่ากรรมๆ ดังนี้ เป็นอาจิณ.

          ท่านพระโคดม! ก็พระองค์ย่อมบัญญัติกรรมในการทำบาปกรรมในการเป็นไป แห่งบาปกรรมไว้เท่าไร ?

          ทีฆตปัสสี ! เราย่อมบัญญัติกรรม ในการทำบาปกรรม ในการเป็นไป แห่งบาปกรรมไว้ ๓ ประการ คือ กายกรรม ๑ วจีกรรม ๑ มโนกรรม ๑.

          ท่านพระโคดม! ก็กายกรรมอย่างหนึ่ง วจีกรรมอย่างหนึ่ง มโนกรรมอย่างหนึ่งมิใช่หรือ ? ทีฆตปัสสี! กายกรรมอย่างหนึ่ง วจีกรรม อย่างหนึ่ง มโนกรรมอย่างหนึ่ง.

          ท่านพระโคดม! ก็บรรดากรรมทั้ง๓ประการ ที่จำแนกออกแล้วเป็นส่วนละ อย่าง ต่างกันเหล่านี้ กรรมไหนคือกายกรรม วจีกรรม หรือมโนกรรมที่พระองค์บัญญัติ ว่ามีโทษมากกว่า ในการทำบาปกรรมในการเป็นไปแห่งบาปกรรม ?

          ทีฆตปัสสี ! บรรดากรรมทั้ง ๓ ประการ ที่จำแนกออกแล้วเป็น ส่วนละ อย่าง ต่างกันเหล่านี้

          เราบัญญัติ มโนกรรม ว่ามีโทษมากกว่า ในการทำบาปกรรม ในการ เป็นไปแห่งบาปกรรม เราจะบัญญัติ กายกรรม วจีกรรม ว่ามีโทษมาก เหมือน มโนกรรม หามิได้

ท่านพระโคดม ! พระองค์ตรัสว่า มโนกรรม หรือ ?
ทีฆตปัสสี ! เรากล่าวว่า มโนกรรม.

ท่านพระโคดม ! พระองค์ตรัสว่า มโนกรรม หรือ ?
ทีฆตปัสสี ! เรากล่าวว่า มโนกรรม.

ท่านพระโคดม ! พระองค์ตรัสว่า มโนกรรมหรือ ?
ทีฆตปัสสี ! เรากล่าวว่า มโนกรรม.

          ทีฆตปัสสีนิครนถ์ ให้พระผู้มีพระภาคทรงยืนยัน ในเรื่องที่ตรัสนี้ถึง ๓ ครั้ง ด้วยประการฉะนี้ แล้วลุกจาก อาสนะเข้าไปหานิครนถ์นาฏบุตรถึงที่อยู่.

(จากนั้นได้มี อุบาลีคหบดี เข้ามาเพื่อสนทนาในเรื่องนี้ ต่อจาก ฑีฆตปัสสีนิครณถ์ โดยยังมี ความเห็นว่า กรรมทางกายมีโทษ มากกว่ากรรมทางใจ และพระผู้มี พระภาค ได้ยกอุปมา เพื่อให้เห็นเปรียบเทียบได้ชัดเจนยิ่งขึ้น ดังนี้)

คหบดี! ท่านจะสำคัญความข้อนี้เป็นอย่างไร

         ในบ้านนาลันทานี้ พึงมีบุรุษคนหนึ่งเงื้อดาบมา เขาพึง กล่าวอย่างนี้ว่า เราจักทำ สัตว์เท่าที่มีอยู่ในบ้านนาลันทานี้ ให้เป็นลานเนื้ออันเดียวกัน ให้เป็นกอง เนื้อ อันเดียวกัน โดยขณะหนึ่ง โดยครู่หนึ่ง.  

          คหบดี ! ท่านจะสำคัญความข้อนั้นเป็นอย่างไร บุรุษนั้นจะสามารถทำสัตว์ เท่าที่มีอยู่ในบ้านนาลันทานี้ ให้เป็นลานเนื้ออันเดียวกัน ให้เป็นกองเนื้ออันเดียว กัน โดยขณะหนึ่ง โดยครู่หนึ่งได้หรือ ?

          ข้าแต่พระองค์ผู้เจริญ ! บุรุษ ๑๐ คนก็ดี ๒๐ คนก็ดี ๓๐ คนก็ดี ๔๐ คนก็ดี ๕๐ คนก็ดีไม่สามารถจะทำสัตว์ เท่าที่มีอยู่ในบ้านนาลันทานี้ ให้เป็นลานเนื้อ อันเดียวกัน ให้เป็นกองเนื้ออันเดียวกัน โดยขณะหนึ่ง โดยครู่หนึ่ง ได้พระเจ้าข้า บุรุษผู้ต่ำทรามคนเดียว จะเก่งกาจอะไรกันเล่า.