ฉบับหลวง เล่มที่ ๒๐ สุตตันตปิฎก อังคุตตรนิกาย เอก-ทุก-ติกนิบาต หน้าที่ ๑๕๒

นิพพุตสูตร


         [๔๙๕] ครั้งนั้นแล ชานุสโสณีพราหมณ์ได้เข้าไปเฝ้าพระผู้มีพระภาค ถึงที่ประทับ ฯลฯ ครั้นแล้วได้ทูลถามว่า ข้าแต่พระโคดมผู้เจริญ พระองค์ย่อม ตรัสว่านิพพานอันผู้ได้ บรรลุจะพึงเห็นเองดังนี้

ข้าแต่พระโคดมผู้เจริญ ด้วยเหตุเพียงเท่าไรหนอแล นิพพานจึงเป็นคุณชาติ อันผู้ได้บรรลุ จะพึงเห็นเอง ไม่ประกอบด้วยกาล ควรเรียกให้มาดู ควรน้อมเข้ามา อันวิญญูชน พึงรู้เฉพาะตน

พระผู้มีพระภาคตรัสตอบว่า

ดูกรพราหมณ์
บุคคลผู้กำหนัด อันราคะครอบงำ มีจิตอันราคะกลุ้มรุมแล้ว
  ย่อมคิดเพื่อเบียดเบียนตนเองบ้าง
  ย่อมคิดเพื่อเบียดเบียนคนอื่นบ้าง
  ย่อมคิดเพื่อเบียดเบียนตนเอง และคนอื่นทั้งสองฝ่ายบ้าง
  ย่อมเสวยทุกข์โทมนัสที่เป็นไปทางจิตบ้าง
เมื่อละราคะได้เด็ดขาดแล้ว
  ย่อมไม่คิดแม้เพื่อจะเบียดเบียนตนเอง
  ย่อมไม่คิดแม้เพื่อจะเบียดเบียนคนอื่น
  ย่อมไม่คิดแม้เพื่อจะเบียดเบียนตนเอง และคนอื่นทั้งสองฝ่าย    ย่อมไม่เสวยทุกข์โทมนัสที่เป็นไปทางจิต

ดูกรพราหมณ์ แม้ด้วยเหตุดังกล่าวมาฉะนี้แล นิพพานย่อมเป็นคุณชาติอันผู้ได้บรรลุ จะพึงเห็นเอง ... ดูกรพราหมณ์ บุคคลผู้โกรธ ฯลฯ

ดูกรพราหมณ์
บุคคลผู้หลง อันโมหะครอบงำ มีจิตอันโมหะกลุ้มรุมแล้ว   ย่อมคิดเพื่อเบียดเบียนตนเองบ้าง
  ย่อมคิดเพื่อเบียดเบียนคนอื่นบ้าง
  ย่อมคิดเพื่อเบียดเบียนตนเอง และคนอื่นทั้งสองฝ่ายบ้าง
  ย่อมเสวยทุกขโทมนัสที่เป็นไปทางจิตบ้าง
เมื่อละโมหะได้เด็ดขาดแล้ว
  ย่อมไม่คิดแม้เพื่อจะเบียดเบียนตนเอง
  ย่อมไม่คิดแม้เพื่อจะเบียดเบียนคนอื่น   ย่อมไม่คิดแม้เพื่อจะเบียดเบียนตนเองและคนอื่นทั้งสองฝ่าย
  ย่อมไม่เสวยทุกขโทมนัสที่เป็นไปทางจิต

ดูกรพราหมณ์ แม้ด้วยเหตุดังกล่าวมาฉะนี้แล นิพพานย่อมเป็นคุณชาติอันผู้ได้บรรลุ จะพึงเห็นเอง ...

ดูกรพราหมณ์ ในเมื่อบุคคลนี้
  เสวยธรรมเป็นที่สิ้นราคะ อันไม่มีส่วนเหลือ
  เสวยธรรมเป็นที่สิ้นโทสะ อันไม่มีส่วนเหลือ
  เสวยธรรมเป็นที่สิ้นโมหะ อันไม่มีส่วนเหลือ
นิพพานย่อมเป็นคุณชาติ อันผู้ได้บรรลุจะพึงเห็นเอง ไม่ประกอบด้วยกาล ควรเรียกให้มาดู ควรน้อมเข้ามา อันวิญญูชนพึงรู้เฉพาะตน ดังได้กล่าวมาแล้วแล

ชานุสโสณีพราหมณ์นั้น กราบทูลว่า ข้าแต่พระโคดมผู้เจริญ ภาษิตของพระองค์ แจ่มแจ้งนัก ข้าแต่พระโคดมผู้เจริญ ภาษิตของพระองค์แจ่มแจ้งนัก พระองค์ทรงประกาศธรรม โดยอเนกปริยาย เปรียบเหมือนบุคคลหงายของที่คว่ำ เปิดของที่ปิด บอกทางแก่ผู้หลงทาง หรือส่องประทีปในที่มืดด้วยหวังว่า คนมีจักษุ จักเห็นรูป ฉะนั้น

ข้าแต่พระโคดมผู้เจริญ ข้าพระองค์นี้ [พร้อมด้วยบุตร ภริยาบริษัทและอำมาตย์] ขอถึงพระองค์กับทั้งพระธรรม และพระภิกษุสงฆ์ เป็นสรณะขอท่านพระโคดม โปรดทรงจำข้าพระองค์ว่า เป็นอุบาสกผู้ถึงสรณะตลอดชีวิต จำเดิมแต่วันนี้เป็นต้นไป