พุทธประวัติจากพระโอษฐ์
หน้า112

759-1
ทรงอธิษฐานความเพียร ก่อนตรัสรู้

         ภิกษุ ท. ! เราได้รู้ถึงธรรมสองอย่าง คือ ความไม่รู้จักพอในกุศลธรรม ทั้งหลาย และ ความเป็นผู้ไม่ถอยหลังในการตั้งความเพียร. 

         เราตั้งความเพียรคือความไม่ถอยหลังว่า "หลัง เอ็น กระดูก จักเหลืออยู่ เนื้อและเลือดในสรีระจักเหือดแห้งไปก็ตามที เมื่อยังไม่ลุถึงประโยชน์อันบุคคลจะ ลุได้ด้วยกําลังบุรุษ ด้วยความเพียรของบุรุษด้วยความบากบั่นของบุรุษ แล้วจักหยุด ความเพียรนั้นเสีย เป็นไม่มีเลย" ดังนี้.

          ภิกษุ ท. ! เรานั้นได้บรรลุความตรัสรู้ เพราะความไม่ประมาท ได้บรรลุ โยคักเขมธรรม อันไม่มีอื่นยิ่งไปกว่าเพราะความไม่ประมาทแล้ว. 

759-2
ความฝันครั้งสำคัญ ก่อนตรัสรู้

ภิกษุ ท. ! ความฝันครั้งสำคัญ (มหาสุบิน) ๕ อย่าง ได้ปรากฏแก่ตถาคต  ผู้อรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า ครั้งเมื่อก่อนแต่การตรัสรู้ ยังไม่ได้ตรัสรู้ ยังเป็น โพธิสัตว์อยู่. ๕ อย่าง คืออะไรบ้างเล่า? คือ:- 

มหาปฐพีนี้เป็นที่นอนอันใหญ่ของตถาคต จอมเขาหิมวันต์เป็นหมอน มือข้างซ้าย พาดลงที่สมุทรด้านตะวันออก มือข้างขวาพาดลงที่สมุทรด้านตะวันตก เท้าทั้งสอง หย่อนลงที่สมุทรด้านทักษิณ. ภิกษุ ท. ! นี้เป็นมหาสุบินข้อที่ ๑ ได้มี แล้วแก่ตถาคต ผู้อรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า ครั้งเมื่อก่อนแต่การตรัสรู้ ยังไม่ได้ตรัสรู้ ยังเป็น โพธิสัตว์อยู่. 

ข้ออื่นอีก : หญ้าคา๒งอกขึ้นจากสะดือ ขึ้นไปสูงจดฟ้า ภิกษุ ท. ! นี้เป็นมหาสุบิน ข้อที่ ๒ ได้มีแล้วแก่ตถาคตผู้อรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า ครั้งเมื่อก่อน แต่การตรัสรู้ ยังไม่ได้ตรัสรู้ ยังเป็นโพธิสัตว์อยู่. 

ข้ออื่นอีก : หนอนทั้งหลาย มีสีขาวหัวดำ คลานขึ้นมาตามเท้าจนถึงเข่า.
ภิกษุ ท. ! นี้ เป็นมหาสุบินข้อที่ ๓ ได้มีแล้วแก่ตถาคตผู้อรหันตสัมมา- สัมพุทธเจ้า เมื่อครั้งก่อนแต่การตรัสรู้ ยังไม่ได้ตรัสรู้ ยังเป็นโพธิสัตว์อยู่. 

ข้ออื่นอีก : นกทั้งหลาย สี่จำพวกมีสีต่างๆกัน มาแล้วจากทิศทั้งสี่หมอบลงที่ใกล้เท้า แล้วกลายเป็นสีขาวหมด. ภิกษุ ท. ! นี้เป็นมหาสุบินข้อที่ ๔ ได้มีแล้ว แก่ตถาคต ผู้อรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า ครั้งก่อนแต่การตรัสรู้ ยังไม่ได้ตรัสรู้ยังเป็นโพธิสัตว์อยู่. 

ข้ออื่นอีก : ตถาคตได้ เดินไปบนอุจจาระกองใหญ่เหมือนภูเขา อุจจาระมิได้เปื้อนเลย ภิกษุ ท. ! นี้เป็นมหาสุบินข้อที่ ๕ ได้มีแล้วแก่ตถาคตผู้อรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า ครั้งก่อนแต่การตรัสรู้ ยังไม่ตรัสรู้ ยังเป็นโพธิสัตว์อยู่. 

................................................................................

ภิกษุ ท. ! ข้อว่ามหาปฐพีนี้เป็นที่นอนใหญ่ของตถาคต จอมเขาหิมวันต์เป็น หมอน มือข้างซ้ายพาดลงที่สมุทรด้านตะวันออก มือข้างขวาพาด ลงที่สมุทรด้าน ตะวันตก เท้าทั้งสองหย่อนลงในสมุทรด้านทักษิณนั้น เป็นมหาสุบิน ข้อที่๑ เพื่อให้รู้ ข้อที่ ตถาคตผู้อรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าได้ตรัสรู้อนุตตร สัมมาสัมโพธิญาณ.

ข้อว่า หญ้าคางอกจากสะดือ ขึ้นไปสูงจดฟูา เป็นมหาสุบิน  ข้อที่ ๒ เพื่อให้รู้ข้อ ที่ตถาคตผู้อรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า ได้ตรัสรู้พร้อมเฉพาะซึ่ง อริยอัฎฐังคิกมรรค แล้วประกาศเพียงไร แก่มนุษย์และเทวดา (ขึ้นไปถึงพรหม)

ข้อว่า หนอนทั้งหลายมีสีขาวหัวดําคลานขึ้นมาตามเท้าจนถึงเข่า นั้นเป็นมหา สุบิน ข้อที่ ๓ เพื่อให้รู้ข้อที่คฤหัสถ์ผู้นุ่งขาวเป็นอันมาก ถึงตถาคตเป็นที่พึ่งตลอดชีวิต

ข้อว่า นกสี่จำพวกมีสีต่างๆกันมาจากทิศทั้งสี่ หมอบลงที่เท้าแล้วกลายเป็นสีขาว หมดนั้น เป็นมหาสุบิน ข้อที่ ๔ เพื่อให้รู้ข้อที่ วรรณะสี่จำพวก เหล่านี้คือ กษัตริย์ พราหมณ์ เวสส์ สูทท์ ได้ออกจากเรือนมาบวชในธรรมวินัยที่ตถาคต ประกาศแล้ว อย่างไม่เกี่ยวข้องด้วยเรือน ย่อมทำให้แจ้งซึ่งวิมุตติอันไม่มีอื่นยิ่งไปกว่าได้

ข้อว่า ตถาคตเดินไปบนกองอุจจาระ ใหญ่เหมือนภูเขา อุจจาระไม่เปื้อนเลยนั้น เป็นมหาสุบิน ข้อที่ ๕ เพื่อให้รู้ข้อที่ตถาคตเป็นผู้มีลาภในบริขาร คือจีวร บิณฑบาต เสนาสนะ และคิลานปัจจัยเภสัชทั้งหลาย แต่ตถาคตไม่ติดจมไม่หมกใจ ในลาภนั้น เมื่อบริโภค ก็บริโภคด้วยความเห็นโทษ มีปัญญาเป็นเครื่องออกไปพ้น จากทุกข์ได้