พระไตรปิฎก ฉบับหลวง เล่มที่ ๒๔  พระสุตตันตปิฎก หน้าที่ ๒๔๕

ชาณุสโสณีสูตร (การให้ทาน การอุทิศส่วนกุศล)


             [๑๖๖] ครั้งนั้นแล ชาณุสโสณีพราหมณ์ เข้าไปเฝ้าพระผู้มีพระภาค ถึงที่ ประทับ ได้ปราศรัยกับพระผู้มีพระภาค ครั้นผ่านการปราศรัย พอให้ระลึกถึงกัน ไปแล้ว จึงนั่ง ณ ที่ควรส่วนข้างหนึ่ง ครั้นแล้วได้ทูลถามพระผู้มีพระภาคว่า ท่านโคดม ผู้เจริญ พวกข้าพเจ้า ได้นามว่าเป็นพราหมณ์ ย่อมให้ทาน ย่อมทำความเชื่อว่า ทานนี้ ต้องสำเร็จแก่ญาติ สาโลหิตผู้ล่วงลับไปแล้ว ขอญาติสาโลหิตผู้ล่วงลับไปแล้ว จงบริโภคทานนี้ (1)

             ท่านโคดมผู้เจริญ ทานนั้นย่อมสำเร็จแก่ ญาติสาโลหิตผู้ล่วงลับไปแล้ว หรือ ญาติสาโลหิตผู้ล่วงลับไปแล้ว เหล่านั้นย่อมได้บริโภคทานนั้นหรือ (2) พระผู้มี พระภาคตรัสว่า ดูกรพราหมณ์ ทานนั้นย่อมสำเร็จในฐานะแล ย่อมไม่สำเร็จในอฐานะ
             ชา. ท่านโคดมผู้เจริญ ฐานะเป็นไฉน อฐานะเป็นไฉน

             พ. ดูกรพราหมณ์ บุคคลบางคนในโลกนี้ 1 เป็นผู้ฆ่าสัตว์ 2 ลักทรัพย์ 3 ประพฤติ 4 ผิดในกาม 5 พูดเท็จ 6 พูดส่อเสียด 7 พูดคำหยาบ 8 พูดเพ้อเจ้อ 9มีความอยากได้ของผู้อื่น 9 มีจิตปองร้าย 10 มีความเห็นผิด (อกุลกรรมบถ๑๐) บุคคลนั้น เมื่อตายไป ย่อมเข้าถึงนรก เขาย่อมเลี้ยง อัตภาพ อยู่ในนรกนั้น ย่อมตั้งอยู่ในนรก นั้น ด้วยอาหารของสัตว์นรก ดูกรพราหมณ์ ฐานะอันเป็นที่ไม่เข้าไป สำเร็จแห่งทาน แก่สัตว์ผู้ตั้งอยู่นี้แล เป็นอฐานะ

             ดูกรพราหมณ์ บุคคลบางคนในโลกนี้ เป็นผู้ฆ่าสัตว์ ฯลฯ (อกุลกรรมบถ๑๐) มีความเห็นผิด บุคคลนั้น เมื่อตายไป ย่อมเข้าถึงกำเนิดสัตว์ดิรัจฉาน นั้น ย่อมตั้ง อยู่ในกำเนิดสัตว์ ดิรัจฉานนั้นด้วยอาหาร ของสัตว์ผู้เกิดในกำเนิดสัตว์ดิรัจฉาน ดูกรพราหมณ์แม้ฐานะ อันเป็นที่ไม่เข้าไปสำเร็จแห่งทาน แก่สัตว์ผู้ตั้งอยู่นี้แล ก็เป็น อฐานะ

             ดูกรพราหมณ์ บุคคลบางคนในโลกนี้ เป็นผู้เว้นขาดจากการฆ่าสัตว์ จากการลักทรัพย์ จากการประพฤติผิดในกาม จากการพูดเท็จ จากการพูดส่อเสียด จากการ พูดคำ หยาบ จากการพูดเพ้อเจ้อ ไม่มีความอยากได้ ของผู้อื่น มีจิตไม่ปอง ร้าย มีความเห็นชอบ(กุศลกรรมบถ๑๐) บุคคลนั้นเมื่อตายไป ย่อมเข้าถึงความ เป็น สหายของพวกมนุษย์ เขาย่อมเลี้ยงอัตภาพ ในมนุษย์โลกนั้น ย่อมตั้งอยู่ใน มนุษย์ นั้น ด้วยอาหารของมนุษย์ ดูกรพราหมณ์ แม้ฐานะอันเป็น ที่ไม่เข้าไปสำเร็จ แห่งทาน แก่สัตว์ผู้ตั้งอยู่นี้แล ก็เป็น อฐานะ

             ดูกรพราหมณ์ บุคคลบางคนในโลกนี้ เป็นผู้เว้นขาดจากการฆ่าสัตว์ ฯลฯ (กุศลกรรมบถ๑๐) มีความ เห็นชอบ บุคคลนั้นเมื่อตายไป ย่อมเข้าถึงความเป็นสหาย ของเทวดา เขาย่อม เลี้ยงอัตภาพ อยู่ในเทวโลกนั้น ย่อมตั้งอยู่ในเทวโลกนั้น ด้วยอาหารของ เทวดา ดูกรพราหมณ์ แม้ฐานะ เป็นที่ไม่เข้าไปสำเร็จแห่งทาน แก่สัตว์ผู้ตั้งอยู่นี้แลก็เป็น อฐานะ

             ดูกรพราหมณ์ บุคคลบางคนในโลกนี้ เขาย่อมเลี้ยงอัตภาพอยู่ใน เปรตวิสัยนั้นป็นผู้ฆ่าสัตว์ ฯลฯ (อกุลกรรมบถ๑๐) มีความเห็นผิด บุคคลนั้น เมื่อตายไป ย่อมเข้าถึง เปรตวิสัย ด้วยอาหารของสัตว์ ผู้เกิดในเปรตวิสัย หรือว่ามิตรอำมาตย์ หรือญาติ สาโลหิตของเขา ย่อมเพิ่มให้ซึ่ง ปัตติทานมัย จากมนุษย์โลกนี้ เขาเลี้ยง อัตภาพอยู่ใน เปรตวิสัยนั้น ย่อมตั้งอยู่ในเปรตวิสัยนั้น ด้วยปัตติทานมัยนั้น
             ดูกรพราหมณ์ฐานะ อันเป็นที่เข้าไปสำเร็จแห่งทานแก่สัตว์ผู้ตั้งอยู่นี้แล เป็นฐานะ
             ชา. ท่านโคดมผู้เจริญ ก็ถ้าญาติสาโลหิตผู้ล่วงลับไปแล้วนั้น ไม่เข้าถึง ฐานะนั้น ใครเล่าจะบริโภคทานนั้น

             พ. ดูกรพราหมณ์ ญาติสาโลหิตผู้ล่วงลับไปแล้วแม้เหล่าอื่นของทายกนั้น ที่เข้าถึง ฐานะนั้นมีอยู่ ญาติสาโลหิต เหล่านั้นย่อมบริโภคทานนั้น
             ชา. ท่านโคดมผู้เจริญ ก็ถ้าญาติสาโลหิตผู้ล่วงลับไปแล้วนั้น ไม่เข้าถึง ฐานะนั้น และญาติสาโลหิตผู้ล่วงลับไปแล้ว แม้เหล่าอื่นของทายกนั้น ก็ไม่เข้าถึง ฐานะนั้น ใครเล่าจะบริโภคทานนั้น

             พ. ดูกรพราหมณ์ ฐานะที่จะพึงว่างจากญาติสาโลหิต ผู้ล่วงลับไปแล้ว โดยกาล ช้านานเช่นนี้ มิใช่ฐานะ มิใช่โอกาสที่จะมีได้ อีกประการหนึ่ง แม้ทายก ก็เป็นผู้ไม่ไร้ผล (จะมีญาติเราจะอยู่ภพนั้น เป็นผู้รับผลแห่งทาน-ทานที่ให้จะไม่สูญเปล่า)
             ชา. ท่านโคดมผู้เจริญ ย่อมตรัสกำหนดแม้ในอฐานะหรือ

             พ. ดูกรพราหมณ์ เรากล่าวกำหนดแม้ในอฐานะ ดูกรพราหมณ์ บุคคล บางคนในโลกนี้ เป็นผู้ฆ่าสัตว์... (อกุลกรรมบถ๑๐) มีความเห็นผิด บุคคลนั้นย่อมให้ ข้าว น้ำ ผ้ายาน มาลา ของหอม เครื่องลูบไล้ ที่นอน ที่พัก และเครื่องประทีป แก่ สมณพราหมณ์ บุคคลนั้นเมื่อตายไป ย่อมเข้าถึงความเป็นสหายของช้าง เขาย่อมได้ ข้าว น้ำ มาลา และ เครื่อง อลังการต่างๆ ในกำเนิดช้างนั้น

             ดูกรพราหมณ์ ข้อที่บุคคล เป็นผู้ฆ่าสัตว์.. (อกุลกรรมบถ๑๐) มีความเห็นผิด ผู้นั้นเมื่อตายไป ย่อมเข้า ถึงความเป็นสหายของช้าง ด้วยกรรมนั้น และข้อที่ผู้นั้น เป็นผู้ให้ข้าว น้ำ ยาน มาลา ของหอม เครื่องลูบไล้ ที่นอน ที่พัก และ เครื่องประทีป แก่ สมณพราหมณ์ ผู้นั้นย่อมได้ข้าว น้ำ มาลา และเครื่องอลังการต่างๆ ในกำเนิด ช้างนั้น ด้วยกรรมนั้น

             ดูกรพราหมณ์ อนึ่ง บุคคลบางคนในโลกนี้ เป็นผู้ฆ่าสัตว์.. (อกุลกรรมบถ๑๐) มีความเห็นผิด บุคคลนั้น ย่อมให้ข้าว น้ำ ผ้า ยาน มาลา ของหอม เครื่องลูบไล้ที่นอน ที่พัก และ เครื่องประทีป แก่สมณพราหมณ์ ผู้นั้นเมื่อตายไป ย่อมเข้าถึงความเป็น สหายของ ม้า... ย่อมเข้าถึงความ เป็นสหายของ โค ... ย่อมเข้าถึงความเป็น สหายของ สุนัข เขาย่อมได้ข้าว น้ำ มาลา และเครื่องอลังการต่างๆในกำเนิดสุนัขนั้น

             ดูกรพราหมณ์ ข้อที่บุคคล เป็นผู้ฆ่าสัตว์... (อกุลกรรมบถ๑๐) มีความเห็นผิด บุคคลนั้น เมื่อตายไป ย่อมเข้าถึงความเป็นสหาย ของสุนัข ด้วยกรรมนั้น และข้อที่ ผู้นั้น เป็นผู้ให้ ข้าว น้ำ ผ้า ยาน มาลา ของหอม เครื่องลูบไล้ ที่นอน ที่พัก และ เครื่องประทีป แก่ สมณพราหมณ์ผู้นั้น ย่อมได้ ข้าว น้ำ มาลาและเครื่องอลังการต่างๆ ในกำเนิด สุนัข นั้น ด้วยกรรมนั้น

             ดูกรพราหมณ์ บุคคลบางคนในโลกนี้ เป็นผู้เว้นขาดจากการฆ่าสัตว์ จากการ ลักทรัพย์ จากการประพฤติผิด ในกาม จากการพูดเท็จ จากการพูดส่อเสียด จากการพูดคำ หยาบ จากการพูดเพ้อเจ้อ ไม่มีความอยากได้ ของผู้อื่น มีจิตไม่ ปองร้าย มีความเห็นชอบ (กุลกรรมบถ๑๐) ให้ข้าว น้ำ ผ้า ยาน มาลา ของหอม เครื่องลูบไล้ ที่นอน ที่พัก และเครื่องประทีป แก่สมณ พราหมณ์ บุคคลนั้นเมื่อตายไป ย่อมเข้าถึงความเป็น สหายของพวกมนุษย์ เขาย่อมได้ เบญจกามคุณ อันเป็นของ มนุษย์ในมนุษย์โลกนั้น

             ดูกรพราหมณ์ ข้อที่บุคคล เป็นผู้เว้นขาดจากการฆ่าสัตว์ (กุลกรรมบถ๑๐)ลักทรัพย์ ประพฤติผิด ในกาม พูดเท็จ พูดส่อเสียด พูดคำหยาบ พูดเพ้อเจ้อไม่มีความ อยากได้ของผู้อื่น มีจิตไม่ ปองร้าย มีความเห็นชอบ ผู้นั้นเมื่อตายไป ย่อมเข้าถึงความ เป็น สหายของมนุษย์ ด้วยกรรมนั้น และข้อที่ผู้นั้นเป็นผู้ให้ข้าวน้ำ ผ้า ยาน มาลา ของหอม เครื่องลูบไล้ ที่นอน ที่พัก และเครื่อง ประทีป แก่สมณพราหมณ์ บุคคลนั้น ย่อมได้ เบญจกามคุณ อันเป็นของมนุษย์ในมนุษย์โลกนั้น ด้วยกรรมนั้น

             ดูกรพราหมณ์ อนึ่ง บุคคลบางคนในโลกนี้ เป็นผู้เว้นขาดจากการฆ่าสัตว์ ฯลฯ (กุลกรรมบถ๑๐) มีความเห็นชอบ บุคคลนั้น ย่อมให้ข้าว น้ำ ยาน มาลา ของหอม เครื่องลูบไล้ ที่นอน ที่พัก และเครื่องประทีป แก่สมณพราหมณ์ บุคคลนั้นเมื่อตายไป ย่อมเข้าถึง ความเป็นสหาย ของเทวดา เขาย่อมได้เบญจกามคุณ อันเป็นทิพย์ใน เทวโลกนั้น (เทวดากามภพ)

             ดูกรพราหมณ์ ข้อที่บุคคล เป็นผู้เว้นขาดจากการฆ่าสัตว์ ฯลฯ (กุลกรรมบถ๑๐) มีความ เห็นชอบผู้นั้นเมื่อตายไป ย่อมเข้าถึงความเป็นสหายของพวกเทวดา ด้วยกรรม นั้น และข้อที่ผู้นั้นเป็นผู้ให้ข้าว น้ำ ผ้า ยาน มาลา ของหอม เครื่องลูบไล้ ที่นอน ที่พัก และเครื่องประทีป แก่สมณพราหมณ์ บุคคลนั้นย่อมได้เบญจกามคุณ อันเป็นทิพย์ ในเทวโลกนั้น (เทวดากามภพ) ด้วยกรรมนั้น ดูกรพราหมณ์ แม้ทายก ก็เป็นผู้ไม่ ไร้ผล

             ชา. ข้าแต่พระโคดมผู้เจริญ น่าอัศจรรย์ ไม่เคยมีแล้ว ข้าแต่พระโคดม ผู้เจริญ ข้อที่แม้ทายก(ผู้ให้) ก็เป็นผู้ไม่ไร้ผลนี้ เป็นของควรเพื่อให้ทานโดยแท้ เป็นของควรเพื่อกระทำศรัทธาโดยแท้

             พ. ดูกรพราหมณ์ข้อนี้เป็นอย่างนี้ๆ ดูกรพราหมณ์แม้ทายกก็เป็นผู้ไม่ไร้ผลฯ
             ชา. ข้าแต่พระโคดมผู้เจริญ ภาษิตของพระองค์แจ่มแจ้งนัก ฯลฯ ขอ พระโคดม ผู้เจริญ โปรดทรงจำ ข้าพระองค์ว่า เป็นอุบาสกผู้ถึงสรณะตลอดชีวิต ตั้งแต่ วันนี้เป็นต้นไป

จบสูตรที่ ๑๐ ชาณุสโสณีวรรคที่ ๒