หนังสือ ปฏิบัติ สมถะวิปัสสนา-พุทธวจน หัวข้อ 102-103 ขันธ์ ๕ คือ มาร (นัยที่ ๑) -บาลี ขนฺธ. สํ. ๑๗/๒๓๙/๓๗๗. ข้าแต่พระองค์ผู้เจริญ ที่เรียกว่ามาร มาร ดังนี้ ก็มารเป็นอย่างไร พระเจ้าข้า. ราธะ. รูปเป็นมาร เวทนาเป็นมาร สัญญาเป็นมาร สังขารเป็นมาร วิญญาณเป็นมาร ราธะ . อริยสาวกผู้ได้สดับแล้ว เห็นอยู่อย่างนี้ ย่อมเบื่อหน่ายทั้งในรูป ย่อมเบื่อหน่าย ทั้งใน เวทนา ย่อมเบื่อหน่ายทั้งใน สัญญา ย่อมเบื่อหน่ายทั้งในสังขาร ย่อมเบื่อหน่าย ทั้งในวิญญาณ เมื่อเบื่อหน่าย ย่อมคลายกำหนัด เพราะคลายกำหนัด ย่อมหลุดพ้นครั้น หลุดพ้นแล้ว ย่อมมีญาณหยั่งรู้ว่า หลุดพ้นแล้ว เธอย่อมรู้ชัดว่า ชาติสิ้นแล้ว พรหมจรรย์ อยู่จบแล้ว กิจที่ควรทำ ได้ทำ เสร็จแล้ว กิจอื่นที่ต้องทำเพื่อความเป็นอย่างนี้มิได้มี. ขันธ์ ๕ คือ มาร (นัยที่ ๒) -บาลี ขนฺธ. สํ. ๑๗/๒๓๑/๓๖๖. ข้าแต่พระองค์ผู้เจริญ ที่เรียกว่ามาร มาร ดังนี้ ด้วยเหตุเพียงเท่าไร จึงถูกเรียกว่ามาร พระเจ้าข้า. ราธะ .เมื่อรูปมีอยู่ มารจึงมี ผู้ทำให้ ตายจึงมี ผู้ตายจึงมี. ราธะ. เพราะเหตุนั้นแหละ เธอจงพิจารณา เห็นรูปว่า เป็นมาร เป็นผู้ทำให้ตาย เป็นผู้ ตาย เป็นโรค เป็นหัวฝี เป็นลูกศร เป็นความยากลำบาก เป็นเหตุเกิดแห่งความยาก ลำบาก บุคคลเหล่าใด พิจารณาเห็นรูปนั้นอย่างนี้ บุคคลเหล่านั้นชื่อว่า ย่อมเห็นชอบ เมื่อเวทนามีอยู่ … เมื่อสัญญามีอยู่ … เมื่อสังขารมีอยู่ … เมื่อวิญญาณมีอยู่ มารจึงมี ผู้ทำให้ตายจึงมี ผู้ตายจึงมี ราธะ. เพราะเหตุนั้นแหละ เธอจงพิจารณาเห็นวิญญาณว่า เป็นมาร เป็นผู้ทำให้ตาย เป็นผู้ตาย เป็นโรค เป็นหัวฝี เป็นลูกศร เป็นความ ยากลำบาก เป็นเหตุเกิดแห่งความ ยากบำลาก บุคคล เหล่าใด พิจารณาเห็นวิญญาณนั้นอย่างนี้ บุคคลเหล่านั้นชื่อว่า ย่อมเห็นชอบ ข้าแต่พระองค์ผู้เจริญ ก็ความเห็นชอบมีประโยชน์อย่างไร พระเจ้าข้า ราธะ. ความเห็นชอบมีประโยชน์ให้เบื่อหน่าย ความเบื่อหน่ายมีประโยชน์อย่างไร พระเจ้าข้า ราธะ.ความเบื่อหน่ายมีประโยชน์ให้คลายกำหนัด ก็ความคลายกำหนัดเล่า มีประโยชน์ อย่างไร พระเจ้าข้า ราธะ. ความคลายกำหนัดมีประโยชน์ให้หลุดพ้น ความหลุดพ้นเล่า มีประโยชน์อย่างไร พระเจ้าข้า ราธะ.ความหลุดพ้นมีประโยชน์เพื่อนิพพาน นิพพานเล่ามีประโยชน์อย่างไร พระเจ้าข้า ราธะ.เธอถามเลยปัญหาไปเสียแล้ว เธอไม่อาจ เพื่อถือเอาที่สุดของปัญหาได้ ราธะ.อันพรหมจรรย์ที่ประพฤติกันอยู่นี้ หยั่งลงสู่นิพพาน มีนิพพานเป็นที่สุด.
