พระไตรปิฎก ฉบับหลวง เล่มที่ ๒๕ สุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย ขุททกปาฐ-ธรรมบท-อุทาน-อิติวุตตกะ-สุตตนิบาต หน้าที่ ๒๗๗

อาฬวกสูตรที่ ๑๐ (ตรัสสอน อาฬวกยักษ์)

          ข้าพเจ้าได้สดับมาแล้วอย่างนี้
          สมัยหนึ่ง พระผู้มีพระภาคประทับอยู่ในที่อยู่ของ อาฬวกยักษ์ ใกล้เมืองอาฬวี ครั้งนั้นแล อาฬวกยักษ์เข้าไปเฝ้าพระผู้มีพระภาคถึงที่ประทับ

ครั้นแล้วได้กราบทูลพระผู้มีพระภาคว่า จงออกไปเถิดสมณะ พระผู้มีพระภาคตรัสว่า ดีละท่าน แล้วได้เสด็จออกไป อาฬวกยักษ์ได้กราบทูลพระผู้มีพระภาคว่า จงเข้ามา เถิดสมณะ พระผู้มีพระภาคตรัสว่า ดีละท่าน แล้วได้เสด็จเข้าไป แม้ครั้งที่ ๒... แม้ครั้งที่ ๓ ... แม้ครั้งที่ ๔

อาฬวกยักษ์ได้กราบทูลพระผู้มีพระภาคว่าจงออกไปเถิดสมณะ พระผู้มีพระภาคตรัสว่า ดูกรท่าน เราจักไม่ออกไปละท่าน จงกระทำกิจที่ท่านจะพึงกระทำเถิด ฯ

          อา. ดูกรสมณะ ข้าพเจ้าจะถามปัญหากะท่าน ถ้าว่าท่านจักไม่พยากรณ์ แก่ข้าพเจ้าไซร้ ข้าพเจ้าจะควักดวงจิตของท่านออกโยนทิ้ง จักฉีกหัวใจของ ท่าน หรือจักจับที่เท้าทั้งสอง ของท่านแล้วขว้างไปที่ฝั่งแม่น้ำคงคา ฯ

          พ. เรายังไม่มองเห็นบุคคลผู้ที่จะพึงควักดวงจิตของเราออกโยนทิ้ง จะพึงฉีก หัวใจของเรา หรือจะพึงจับที่เท้าทั้งสองแล้วขว้างไปที่ฝั่งแม่น้ำคงคาได้ ในโลกพร้อม ทั้งเทวโลก มารโลกพรหมโลก ในหมู่สัตว์พร้อมทั้งสมณพราหมณ์เทวดาและมนุษย์ ดูกรท่าน ก็และท่านหวังจะถามปัญหาก็จงถามเถิด ฯ

ลำดับนั้น อาฬวกยักษ์ได้ทูลถามพระผู้มีพระภาคด้วยคาถาว่า

         (1) อะไรเล่า เป็นทรัพย์เครื่องปลื้มใจอันประเสริฐที่สุดของบุรุษ ในโลกนี้            (2) อะไรเล่า ที่บุคคลประพฤติดีแล้วย่อมนำความสุขมาให้
           (3) อะไรเล่า เป็นรส ยังประโยชน์ให้สำเร็จกว่ารสทั้งหลาย
           (4) นักปราชญ์ทั้งหลาย ได้กล่าวชีวิตของบุคคลผู้เป็นอยู่อย่างไร ว่า
                ประเสริฐที่สุด ฯ

พระผู้มีพระภาคตรัสตอบด้วยพระคาถาว่า

            (1) ศรัทธา เป็นทรัพย์ เครื่องปลื้มใจอันประเสริฐที่สุดของบุรุษในโลกนี้
          (2) ธรรม ที่บุคคล ประพฤติดีแล้ว ย่อม นำความสุขมาให้
          (3) สัจจะ แลเป็นรสยังประโยชน์ให้สำเร็จกว่ารส ทั้งหลาย
            (4) นักปราชญ์ทั้งหลาย กล่าวชีวิตของบุคคล ผู้เป็นอยู่ด้วยปัญญา ว่า ประเสริฐที่สุดฯ บุคคลย่อมข้ามโอฆะได้อย่างไร บุคคลย่อม ข้าม อรรณพได้อย่างไร บุคคลย่อมล่วง ทุกข์ได้อย่างไร ย่อมบริสุทธิ์ได้อย่างไร ฯ

           บุคคลย่อมข้ามโอฆะ(ห้วงน้ำ ห้วงกิเลส) ได้ด้วยศรัทธา
           ย่อมข้ามอรรณพ (ห้วงน้ำลึก) ได้ด้วยความไม่ประมาท
           ย่อมล่วงทุกข์ ได้ด้วยความเพียร
           ย่อมบริสุทธิ์ ได้ด้วยปัญญา

บุคคลย่อมได้ปัญญาอย่างไร ย่อมหาทรัพย์ได้อย่างไร ย่อมได้ชื่อเสียงอย่างไร ย่อมผูกมิตรทั้งหลายไว้ได้อย่างไร บุคคลละจากโลกนี้ ไปสู่โลกอื่นแล้ว ย่อมไม่ เศร้าโศกอย่างไร

บุคคลเชื่อธรรมของพระอรหันต์ทั้งหลาย เพื่อบรรลุนิพพานเป็นผู้ไม่ประมาท มีปัญญา เป็นเครื่องสอดส่อง ฟังอยู่ด้วยดีย่อมได้ปัญญา บุคคลผู้มีธุระ กระทำสมควร มีความ หมั่นย่อมหาทรัพย์ได้

บุคคลย่อมได้ชื่อเสียงด้วยสัจจะ ผู้ให้ย่อมผูกมิตรไว้ได้ ผู้ใดมีศรัทธาอยู่ครองเรือน มีธรรม ๔ ประการนี้ คือ สัจจะ ธรรมะ ธิติ จาคะ ผู้นั้นแลละจากโลกนี้ไปแล้วย่อมไม่ เศร้าโศก ถ้าว่าเหตุแห่งการได้ชื่อเสียง ยิ่งไปกว่าสัจจะก็ดี เหตุแห่งถารได้ปัญญา ยิ่งไปกว่าทมะก็ดี เหตุแห่งการผูกมิตรยิ่งไปกว่าจาคะก็ดี เหตุแห่งการหาทรัพย์ได้ยิ่ง ไปกว่าขันติก็ดี มีอยู่ในโลกนี้ไซร้ เชิญท่านถามสมณพราหมณ์เป็นอันมาก แม้ เหล่าอื่นดูเถิดฯ บัดนี้ ข้าพระองค์จะพึงถามสมณพราหมณ์ เป็นอันมากทำไม เล่าวันนี้

ข้าพระองค์ทราบชัดประโยชน์อันเป็นไปในภพหน้า พระพุทธเจ้าเสด็จมาสู่ เมืองอาฬวี เพื่อประทับอยู่ เพื่อประโยชน์แก่ข้าพระองค์หนอ วันนี้ข้าพระองค์ ทราบชัด พระทักขิไณยบุคคล ผู้เลิศที่บุคคลถวายทาน แล้วเป็นทานมีผลมาก ข้าพระองค์จัก นอบน้อม พระสัมพุทธเจ้า และความที่พระธรรมเป็นธรรมดี เที่ยวไปจาก บ้านสู่บ้าน จากเมืองสู่เมือง ฯ

          จบอาฬวกสูตรที่ ๑๐