จากหนังสือ ปฏิบัติ สมถะวิปัสสนา พุทธวจน หัวข้อที่ 22-23 ความเพลินในอายตนะ เท่ากับเพลินอยู่ในทุกข์ -บาลี สฬา. สํ. ๑๘/๑๖/๑๙. ภิกษุทั้งหลาย.ผู้ใดยังเพลิดเพลินอยู่ กับตา(จักษุ) ผู้นั้นชื่อว่าย่อมเพลิดเพลินอยู่ใน สิ่งที่เป็นทุกข์ ผู้ใดเพลิดเพลินในสิ่งที่เป็นทุกข์ เรากล่าวว่า ผู้นั้นยังไม่พ้นไปได้ จากทุกข์. ภิกษุทั้งหลาย.ผู้ใดยังเพลิดเพลินอยู่ กับหู(โสตะ)ผู้นั้นชื่อว่าย่อมเพลิดเพลินอยู่ใน สิ่งที่เป็นทุกข์ ผู้ใดเพลิดเพลินอยู่ในสิ่งที่เป็นทุกข์ เรากล่าวว่า ผู้นั้นยังไม่พ้นไปได้ จากทุกข์. ภิกษุทั้งหลาย.ผู้ใดยังเพลิดเพลินอยู่กับจมูก(ฆานะ) ผู้นั้นชื่อว่าย่อมเพลิดเพลิน อยู่ในสิ่งที่เป็นทุกข์ ผู้ใดเพลิดเพลินอยู่ในสิ่งที่เป็นทุกข์ เรากล่าวว่า ผู้นั้นยังไม่พ้น ไปได้จากทุกข์. ภิกษุทั้งหลาย.ผู้ใดยังเพลิดเพลินอยู่ กับลิ้น.(ชิวหา) ผู้นั้นชื่อว่าย่อมเพลิดเพลินอยู่ใน สิ่งที่เป็นทุกข์ ผู้ใดเพลิดเพลินอยู่ในสิ่งที่เป็นทุกข์ เรากล่าวว่า ผู้นั้นยังไม่พ้นไปได้ จากทุกข์. ภิกษุทั้งหลาย.ผู้ใดยังเพลิดเพลินอยู่ กับกาย(กายะ) ผู้นั้นชื่อว่าย่อมเพลิดเพลินอยู่ใน สิ่งที่เป็นทุกข์ ผู้ใดเพลิดเพลินอยู่ในสิ่งที่เป็นทุกข์ เรากล่าวว่า ผู้นั้นยังไม่พ้นไปได้ จากทุกข์. ภิกษุทั้งหลาย.ผู้ใดยังเพลิดเพลินอยู่ กับใจ (มนะ) ผู้นั้นชื่อว่า ย่อมเพลิดเพลินอยู่ใน สิ่งที่เป็นทุกข์ ผู้ใดเพลิดเพลินอยู่ในสิ่งที่เป็นทุกข์ เรากล่าวว่า ผู้นั้นยังไม่พ้นไปได้ จากทุกข์ (ในสูตรต่อไป ได้ตรัสถึงในกรณีแห่ง อายตนะภายนอกหก ซึ่งมีข้อความ เหมือนในกรณีแห่งอายตนะภายในข้างบนนี้ทุกประการ ต่างแต่ชื่ออายตนะเท่านั้น). ความไม่เพลินในอายตนะ คือความหลุดพ้นจากทุกข์ -บาลี สฬา. สํ. ๑๘/๑๖/๑๙. ภิกษุทั้งหลาย.ผู้ใดไม่เพลิดเพลินกับตา ผู้นั้นชื่อว่าไม่เพลิดเพลินอยู่ในสิ่งที่เป็นทุกข์ ผู้ใดไม่เพลิดเพลินอยู่ในสิ่งที่เป็นทุกข์ เรากล่าวว่า ผู้นั้นย่อมหลุดพ้นไปได้จากทุกข์. ภิกษุทั้งหลาย.ผู้ใดไม่เพลิดเพลินกับหู ผู้นั้นชื่อว่าไม่เพลิดเพลินอยู่ในสิ่งที่เป็นทุกข์ ผู้ใดไม่เพลิดเพลินอยู่ในสิ่งที่เป็นทุกข์ เรากล่าวว่า ผู้นั้นย่อมหลุดพ้นไปได้จากทุกข์. ภิกษุทั้งหลาย.ผู้ใดไม่เพลิดเพลินกับจมูก ผู้นั้นชื่อว่าไม่เพลิดเพลินอยู่ในสิ่งที่เป็นทุกข์ ผู้ใดไม่เพลิดเพลินอยู่ในสิ่งที่เป็นทุกข์ เรากล่าวว่า ผู้นั้นย่อมหลุดพ้นไปได้จากทุกข์. ภิกษุทั้งหลาย.ผู้ใดไม่เพลิดเพลินกับลิ้น ผู้นั้นชื่อว่าไม่เพลิดเพลินอยู่ในสิ่งที่เป็นทุกข์ ผู้ใดไม่เพลิดเพลินอยู่ในสิ่งที่เป็นทุกข์ เรากล่าวว่า ผู้นั้นย่อมหลุดพ้นไปได้จากทุกข์. ภิกษุทั้งหลาย.ผู้ใดไม่เพลิดเพลินกับกาย ผู้นั้นชื่อว่าไม่เพลิดเพลินอยู่ในสิ่งที่เป็นทุกข์ ผู้ใดไม่เพลิดเพลินอยู่ในสิ่งที่เป็นทุกข์ เรากล่าวว่า ผู้นั้นย่อมหลุดพ้นไปได้จากทุกข์. ภิกษุทั้งหลาย.ผู้ใดไม่เพลิดเพลินกับใจ ผู้นั้นชื่อว่าไม่เพลิดเพลินอยู่ในสิ่งที่เป็นทุกข์ ผู้ใดไม่เพลิดเพลินอยู่ในสิ่งที่เป็นทุกข์ เรากล่าวว่า ผู้นั้นย่อมหลุดพ้นไปได้จากทุกข์. (ในสูตรต่อไป ได้ตรัสถึงในกรณีแห่งอายตนะภายนอกหก ซึ่งมีข้อความเหมือนในกรณี แห่งอายตนะภายในข้างบนนี้ทุกประการ ต่างแต่ชื่ออายตนะเท่านั้น).
