พระไตรปิฎกไทย(ฉบับหลวง) ๑๙/๒๓๒/๙๔๙-๙๕๕ 

อรหันตสูตร
อินทรีย์ ๕ อาศัยผัสสะเกิดเวทนา


             [๙๔๙] ดูกรภิกษุทั้งหลาย อินทรีย์ ๕ ประการนี้ ๕ ประการเป็นไฉน? คือ สุขินทรีย์ ... อุเปกขินทรีย์.

             [๙๕๐] ดูกรภิกษุทั้งหลาย สุขินทรีย์ (๑) ย่อมอาศัยผัสสะอันเป็นที่ตั้ง แห่ง สุขเวทนา เกิดขึ้น ภิกษุนั้นสบายกาย ก็รู้ชัดว่าสบายกาย ย่อมรู้ชัดว่า เพราะ ผัสสะ เป็นที่ตั้งแห่ง สุขเวทนานั้นแหละดับไป เวทนาซึ่งเกิดแต่ผัสสะนั้น คือ สุขินทรีย์ ที่อาศัยผัสสะ อันเป็นที่ตั้งแห่งสุขเวทนา  เกิดขึ้นนั้น ย่อมดับไป สงบไป.

             [๙๕๑] ดูกรภิกษุทั้งหลาย ทุกขินทรีย์ (๒) ย่อมอาศัยผัสสะอันเป็นที่ตั้ง แห่ง ทุกขเวทนา เกิดขึ้น ภิกษุนั้นไม่สบายกาย ก็รู้ชัดว่าเราไม่สบายกาย ย่อมรู้ชัดว่า เพราะผัสสะอันเป็นที่ตั้งแห่งทุกขเวทนา นั้นแหละดับไป เวทนาซึ่งเกิดแต่ผัสสะนั้น คือ ทุกขินทรีย์ ที่อาศัยผัสสะอันเป็นที่ตั้งแห่งทุกขเวทนาเกิดขึ้นนั้น ย่อมดับไป สงบไป.

             [๙๕๒] ดูกรภิกษุทั้งหลาย โสมนัสสินทรีย์ (๓) ย่อมอาศัยผัสสะอันเป็น ที่ตั้งแห่ง โสมนัสสเวทนา เกิดขึ้น ภิกษุนั้นสบายใจ ก็รู้ชัดว่าเราสบายใจ ย่อมรู้ชัดว่า เพราะ ผัสสะอันเป็นที่ตั้งแห่ง โสมนัสสเวทนา นั้นแหละดับไป เวทนาซึ่งเกิดแต่ ผัสสะนั้น คือ โสมนัสสินทรีย์ ที่อาศัย ผัสสะอันเป็นที่ตั้งแห่ง โสมนัสสเวทนาเกิดขึ้นนั้น ย่อมดับไป สงบไป.

             [๙๕๓] ดูกรภิกษุทั้งหลาย โทมนัสสินทรีย์ (๔) ย่อมอาศัยผัสสะอันเป็น ที่ตั้งแห่ง โทสนัสสเวทนา เกิดขึ้น ภิกษุไม่สบายใจ ก็รู้ชัดว่า เราไม่สบายใจ ย่อมรู้ชัด ว่า เพราะ ผัสสะอันเป็นที่ตั้งแห่งโทมนัสสเวทนา นั้นแหละดับไป เวทนาซึ่งเกิดแต่ ผัสสะนั้น คือ โทมนัสสินทรีย์ ที่อาศัยผัสสะ อันเป็นที่ตั้งแห่ง โทมนัสสเวทนาเกิดขึ้นนั้น ย่อมดับไป สงบไป.

             [๙๕๔] ดูกรภิกษุทั้งหลาย อุเปกขินทรีย์ (๕) ย่อมอาศัยผัสสะอันเป็น ที่ตั้งแห่ง อุเบกขาเวทนาเกิดขึ้น ภิกษุนั้นรู้สึกเฉยๆ ก็รู้ชัดว่า เรารู้สึกเฉยๆ ย่อมรู้ชัดว่า เพราะ ผัสสะอันเป็นที่ตั้งแห่งอุเบกขาเวทนานั้นแหละดับไป เวทนาซึ่งเกิดแต่ผัสสะ นั้น คือ อุเปกขินทรีย์ ที่อาศัยผัสสะอันเป็นที่ตั้งแห่งอุเบกขาเวทนาเกิดขึ้นนั้น ย่อมดับไป สงบไป.

             [๙๕๕] ดูกรภิกษุทั้งหลาย เปรียบเหมือนไม้ ๒ อันเสียดสีกันจึงเกิด ความร้อน เกิดไฟ ขึ้น เพราะแยกไม้ ๒ อันนั่นเองให้ออกจากกันเสีย ความร้อนที่เกิด เพราะความเสียดสี ย่อมดับสงบไป ฉันใด สุขินทรีย์ ย่อมอาศัยผัสสะ อันเป็นที่ตั้ง แห่ง สุขเวทนาเกิดขึ้น

ภิกษุนั้นสบายกาย ก็รู้ชัดว่า เราสบายกาย ย่อมรู้ชัดว่า เพราะผัสสะ อันเป็นที่ตั้งแห่ง สุขเวทนานั้นแหละดับไป เวทนาซึ่งเกิดแต่ผัสสะ คือ สุขินทรีย์ ที่อาศัยผัสสะ อันเป็นที่ตั้งแห่งสุขเวทนาเกิดขึ้นนั้น ย่อมดับไปสงบไป ทุกขินทรีย์ ย่อมอาศัยผัสสะ อันเป็นที่ตั้งแห่งทุกขเวทนาเกิดขึ้น ฯลฯ

โสมนัสสินทรีย์ ย่อมอาศัยผัสสะอันเป็นที่ตั้งแห่ง โสมนัสสเวทนา เกิดขึ้น ฯลฯ โสมนัสสินทรีย์ ย่อมอาศัยผัสสะอันเป็นที่ตั้งแห่ง โทมนัสสเวทนา เกิดขึ้น ฯลฯ อุเปกขินทรีย์ ย่อมอาศัยผัสสะอันเป็นที่ตั้งแห่งอุเบกขาเวทนาเกิดขึ้น

ภิกษุนั้นรู้สึกเฉยๆ ก็รู้ชัดว่า เรารู้สึกเฉยๆ ย่อมรู้ชัดว่า เพราะผัสสะ อันเป็นที่ตั้งแห่ง อุเบกขาเวทนานั้นแหละดับไป เวทนาซึ่งเกิดแต่ผัสสะนั้น คือ อุเปกขินทรีย์ ที่อาศัย ผัสสะอันเป็นที่ตั้งแห่งอุเบกขาเวทนาเกิดขึ้นนั้น ย่อมดับไป สงบไป ฉันนั้นเหมือนกัน