จตุกฺก. อํ. ๒๑/๒๘๐/๒๐๐ ว่าด้วยความรัก ๔ แบบ (๑) ความรักเกิดจากความรัก ภิกษุ ทั้งหลาย. ในกรณีนี้ มีบุคคลซึ่งเป็นที่ปรารถนา รักใคร่พอใจของบุคคลคนหนึ่ง มีบุคคลพวกอื่นมาประพฤติ กระทำต่อบุคคลนั้น ด้วยอาการที่น่าปรารถนาน่ารักใคร่ น่าพอใจ บุคคลโน้นก็จะเกิดความพอใจขึ้นมาอย่างนี้ว่า บุคคลเหล่านั้นประพฤติกระทำต่อบุคคลที่เราปรารถนารักใคร่ พอใจ ด้วยอาการที่น่าปรารถนาน่ารักใคร่น่าพอใจ ดังนี้ บุคคลนั้นชื่อว่า ย่อมทำความรักให้เกิดขึ้นในบุคคลเหล่านั้น ภิกษุ ทั้งหลาย. อย่างนี้แล เรียกว่า ความรักเกิดจากความรัก (๒) ความเกลียดเกิดจากความรัก ภิกษุ ทั้งหลาย. ในกรณีนี้ มีบุคคลซึ่งเป็นที่ปรารถนา รักใคร่พอใจของบุคคลคนหนึ่ง มีบุคคลพวกอื่นมาประพฤติ กระทำต่อบุคคลนั้น ด้วยอาการที่ไม่น่าปรารถนาไม่น่ารักใคร่ พอใจ บุคคลโน้นก็จะเกิดความไม่พอใจขึ้นมาอย่างนี้ว่า บุคคลเหล่านั้นประพฤติกระทำต่อบุคคลที่เราปรารถนา รักใคร่พอใจ ด้วยอาการที่ไม่น่าปรารถนาไม่น่ารักใคร่ พอใจ ดังนี้ บุคคลนั้นชื่อว่า ย่อมทำความเกลียดให้เกิดขึ้นในบุคคลเหล่านั้น. ภิกษุ ทั้งหลาย. อย่างนี้แล เรียกว่า ความเกลียดเกิดจากความรัก (๓) ความรักเกิดจากความเกลียด ภิกษุ ทั้งหลาย ในกรณีนี้ มีบุคคลซึ่งไม่เป็นที่ ปรารถนารักใคร่พอใจของบุคคลคนหนึ่ง มีบุคคลพวกอื่น มาประพฤติกระทำต่อบุคคลนั้น ด้วยอาการที่ไม่น่าปรารถนา ไม่น่ารักใคร่พอใจ บุคคลโน้นก็จะเกิดความพอใจขึ้นมา อย่างนี้ว่า “บุคคลเหล่านั้นประพฤติกระทำต่อบุคคลที่เรา ไม่ปรารถนารักใคร่พอใจ ด้วยอาการที่ไม่น่าปรารถนา ไม่น่ารักใคร่พอใจ ดังนี้ บุคคลนั้นชื่อว่า ย่อมทำความรักให้เกิดขึ้นในบุคคลเหล่านั้น ภิกษุทั้งหลาย อย่างนี้แล เรียกว่า ความรักเกิดจากความเกลียด (๔) ความเกลียดเกิดจากความเกลียด ภิกษุทั้งหลาย ในกรณีนี้ มีบุคคลซึ่งไม่เป็นที่ ปรารถนารักใคร่พอใจของบุคคลคนหนึ่ง มีบุคคลพวกอื่นมา ประพฤติกระทำต่อบุคคลนั้น ด้วยอาการที่น่าปรารถนา น่ารักใคร่น่าพอใจ บุคคลโน้นก็จะเกิดความไม่พอใจขึ้นมา อย่างนี้ว่า บุคคลเหล่านั้นประพฤติกระทำต่อบุคคลที่เรา ไม่ปรารถนารักใคร่พอใจ ด้วยอาการที่น่าปรารถนาน่ารักใคร่ น่าพอใจ ดังนี้ บุคคลนั้น ชื่อว่า ย่อมทำความเกลียดให้เกิดขึ้นในบุคคลเหล่านั้น ภิกษุทั้งหลาย อย่างนี้แล เรียกว่า ความเกลียดเกิดจากความเกลียด จตุกฺก. อํ. ๒๑/๒๘๐/๒๐๐
