พระไตรปิฎก เล่มที่ ๒๑ พระสุตตันตปิฎก เล่มที่ ๑๓ หน้าที่ ๑๔๗
สสังขารปรินิพพายี (ใช้ความเพียรสูง)
อสังขารปรินิพพายี (ไม่ต้องใช้ความเพียรสูง)
[๑๖๙] ดูกรภิกษุทั้งหลาย บุคคล ๔ จำพวกนี้ มีปรากฏอยู่ในโลก
๔ จำพวกเป็นไฉน คือ
๑) บางคนเป็น สสังขารปรินิพพายี จะปรินิพพานด้วย ต้องใช้ความเพียร ในปัจจุบัน
๒) บางคนเมื่อกายแตกจึงเป็น สสังขารปรินิพพายี
๓) บางคนเป็น อสังขารปรินิพพายี จะปรินิพพานด้วยไม่ต้องใช้ความเพียร ในปัจจุบัน
๔) บางคนเมื่อกายแตก จึงเป็น อสังขารปรินิพพายี
1. สสังขารปรินิพพายี (ปรินิพพานในปัจจุบัน)
ดูกรภิกษุทั้งหลาย ก็บุคคลเป็น สสังขารปรินิพพายี ในปัจจุบัน อย่างไร ภิกษุในธรรมวินัยนี้ พิจารณาเห็นในกายว่าไม่งาม มีความสำคัญในอาหารว่า ปฏิกูล มีความสำคัญในโลกทั้งปวงว่าไม่น่ายินดี พิจารณาเห็นในสังขารทั้งปวง ว่า ไม่เที่ยง และมรณสัญญาของเธอ ตั้งอยู่ดีแล้วในภายใน เธออาศัยธรรมเป็นกำลังของ พระเสขะ ๕ ประการนี้อยู่ คือ ศรัทธา หิริ โอตตัปปะ วิริยะ ปัญญา ทั้งอินทรีย์๕ ประการนี้ คือ สัทธินทรีย์ วิริยินทรีย์ สตินทรีย์ สมาธินทรีย์ ปัญญินทรีย์ของเธอ ปรากฏว่าแก่กล้า เธอย่อมเป็นสสังขารปรินิพพายีในปัจจุบันเทียว เพราะอินทรีย์ ๕ ประการนี้แก่กล้า ดูกรภิกษุทั้งหลาย บุคคลเป็น สสังขารปรินิพพายี ในปัจจุบัน อย่างนี้แล
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------
2. สสังขารปรินิพพายี (ปรินิพพานหลังกายแตก)
ดูกรภิกษุทั้งหลาย ก็บุคคลเมื่อกายแตกจึงเป็น สสังขารปรินิพพายี อย่างไร ภิกษุในธรรมวินัยนี้ พิจารณาเห็นในกายว่าไม่งาม ฯลฯ อินทรีย์ ๕ ประการ คือ สัทธินทรีย์ ... ปัญญินทรีย์ ... ของเธอปรากฏว่าอ่อน เธอเมื่อกายแตก จึงเป็น สสังขาร ปรินิพพายี เพราะอินทรีย์ ๕ ประการนี้อ่อน ดูกรภิกษุทั้งหลาย บุคคลเมื่อ กายแตก จึงเป็นสสังขารปรินิพพายีอย่างนี้แล
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------
3. อสังขารปรินิพพายี (ปรินิพพานในปัจจุบัน)
ดูกรภิกษุทั้งหลาย ก็บุคคลเป็น อสังขารปรินิพพายี ในปัจจุบัน อย่างไร ภิกษุในธรรมวินัยนี้ สงัดจากกาม ฯลฯ บรรลุปฐมฌาน ฯลฯ บรรลุทุติยฌาน ฯลฯ บรรลุตติยฌาน ฯลฯ บรรลุจตุตถฌาน เธออาศัยธรรมเป็นกำลังของพระเสขะ ๕ ประการนี้ คือ ศรัทธา .. ปัญญา อินทรีย์ ๕ ประการนี้ คือสัทธินทรีย์ .. ปัญญินทรีย์ ของเธอปรากฏว่าแก่กล้า เธอเป็นอสังขารปรินิพพายีในปัจจุบัน เพราะอินทรีย์ ๕ ประการนี้แก่กล้า ดูกรภิกษุทั้งหลาย บุคคลเป็นอสังขารปรินิพพายีในปัจจุบัน อย่างนี้แล
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------
4. อสังขารปรินิพพายี (ปรินิพพานหลังกายแตก)
ดูกรภิกษุทั้งหลายก็บุคคลเมื่อกายแตกจึงเป็น อสังขารปรินิพพายี อย่างไร ภิกษุในธรรมวินัยนี้ สงัดจากกาม ฯลฯ บรรลุปฐมฌาน ฯลฯ บรรลุทุติยฌาน ฯลฯ บรรลุตติยฌาน ฯลฯ บรรลุจตุตถฌาน ฯลฯ แต่อินทรีย์ ๕ ประการนี้คือ สัทธินทรีย์ ... ปัญญินทรีย์ ของเธอปรากฏว่าอ่อน เธอเมื่อกายแตกจึงเป็น อสังขารปรินิพพายี เพราะอินทรีย์ ๕ ประการนี้อ่อน ดูกรภิกษุทั้งหลายบุคคลเมื่อกาย แตก จึงเป็นอสังขาร ปรินิพพายี อย่างนี้แล ดูกรภิกษุทั้งหลายบุคคล ๔ จำพวกนี้แล มีปรากฏอยู่ในโลก
|
