ฉบับหลวง เล่มที่ ๑๒ สุตตันตปิฎก มัชฌิมนิกาย มูลปัณณาสก์ หน้าที่ ๓๗๒
ว่าด้วยเหตุปัจจัยให้เข้าถึงสุคติ (เวรัญชกสูตร)
[๔๘๘] ข้าพเจ้าได้สดับมาแล้วอย่างนี้:
สมัยหนึ่ง พระผู้มีพระภาคประทับอยู่ที่พระวิหารเชตวัน อารามของท่านอนาถ บิณฑิก เศรษฐี เขตพระนครสาวัตถี ครั้งนั้น พวกพราหมณ์และคฤหบดี ชาวเมืองเวรัญชา พักอยู่ ในเมืองสาวัตถีด้วยกิจบางอย่าง ได้สดับข่าวว่า พระสมณโคดมผู้เจริญ เป็นศากยสกุล ทรงผนวชแล้ว ประทับอยู่ที่พระวิหารเชตวัน อารามของท่านอนาถบิณฑิกเศรษฐี .........
อกุศลกรรมบถ ๑๐
[๔๘๙] พระผู้มีพระภาคตรัสว่า ดูกรพราหมณ์และคฤหบดีทั้งหลาย บุคคล เป็นผู้ประพฤติไม่เรียบร้อย คือ ไม่ประพฤติธรรมด้วยกายมี ๓ อย่าง ด้วยวาจามี ๔ อย่าง ด้วยใจมี ๓ อย่างดูกรพราหมณ์และคฤหบดีทั้งหลาย ก็บุคคลเป็นผู้ประพฤติ ไม่เรียบร้อย คือ ไม่ประพฤติด้วยกาย๓ อย่างเป็นไฉน?
กาย
ดูกรพราหมณ์และคฤหบดีทั้งหลาย
1) ก็บุคคล บางคนในโลกนี้ เป็นผู้ฆ่าสัตว์คือ เป็นผู้มีใจหยาบ มีมือเปื้อนเลือด พอใจในการประหาร และการฆ่า ไม่มีความละอาย ไม่ถึงความ เอ็นดูในสัตว์ทั้งปวง.
2) เป็นผู้ถือเอาทรัพย์ ที่เขา มิได้ให้ คือ ลักทรัพย์อันเป็นอุปกรณ์เครื่องปลื้มใจ ของบุคคล อื่น ที่อยู่ในบ้าน หรือที่อยู่ ในป่า ที่เจ้าของมิได้ให้ ซึ่งนับว่าเป็นขโมย
3) คือ ถึงความสมสู่ในพวกหญิงที่มารดารักษา ...
ดูกรพราหมณ์และคฤหบดีทั้งหลาย บุคคลผู้ประพฤติไม่เรียบร้อย คือ ไม่ประพฤติธรรมด้วยกาย ๓ อย่าง เป็นอย่างนี้แล.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------
วาจา
ดูกรพราหมณ์และคฤหบดีทั้งหลาย ก็บุคคลผู้ประพฤติไม่เรียบร้อย คือ ไม่ประพฤติธรรมด้วยวาจา ๔ อย่างเป็นไฉน?
ดูกรพราหมณ์และคฤหบดีทั้งหลาย |
1) บุคคลบางคนในโลกนี้ เป็นผู้กล่าวคำเท็จ ...
2) เป็นผู้กล่าวเท็จทั้งรู้อยู่เป็นผู้พูดส่อเสียด คือได้ฟังแต่ข้างนี้แล้วนำไปบอก ข้างโน้น
และกล่าววาจาที่เป็นเครื่อง ทำให้แตกกันเป็นพวก ด้วยประการฉะนี้
3) เป็นผู้มีวาจาหยาบ คือกล่าววาจาหยาบที่เป็นโทษ ...
4) เป็นผู้กล่าวไร้ประโยชน์ (เพ้อเจ้อ) คือ พูดในเวลาที่ไม่ควรพูดพูดเรื่องที่ไม่เป็นจริง พูดไม่เป็น ประโยชน์ พูดไม่เป็นธรรม พูดไม่เป็นวินัย กล่าววาจาไม่มีหลักฐาน ไม่มีที่อ้าง ไม่มีที่สุด ไม่ประกอบด้วยประโยชน์ โดยกาลไม่สมควร.
ดูกรพราหมณ์และคฤหบดีทั้งหลาย บุคคลผู้ประพฤติไม่เรียบร้อยคือ ไม่ประพฤติธรรมด้วยวาจา ๔ อย่าง เป็นอย่างนี้แล.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------
ใจ
ดูกรพราหมณ์และคฤหบดีทั้งหลาย ก็บุคคลประพฤติไม่เรียบร้อย คือ ไม่ประพฤติธรรมด้วยใจ ๓ อย่างเป็นไฉน?
ดูกรพราหมณ์และคฤหบดีทั้งหลาย
1) บุคคลบางคนในโลกนี้ เป็นผู้มีความโลภมาก คือเพ่งต่อทรัพย์อันเป็น อุปกรณ์ เครื่องปลื้มใจของบุคคลอื่นว่า ขอของผู้อื่นพึงเป็นของเรา ดังนี้.
2) เป็นผู้มีจิตพยาบาท คือ ความดำริในใจคิดประทุษร้ายว่า ขอสัตว์เหล่านี้จงถูกฆ่า บ้าง จงถูกทำลายบ้าง จงขาดสูญบ้าง อย่าได้มีแล้วบ้าง ดังนี้.
3) เป็นผู้มีความเห็นผิด คือ มีความเห็นวิปริตว่า ผลงานแห่งทานที่ให้แล้วไม่มี ผลแห่งการ บูชาไม่มี ผลแห่งการเซ่นสรวงไม่มี ... สั่งสอนผู้อื่นให้รู้ ไม่มีในโลก ดังนี้.
ดูกรพราหมณ์และคฤหบดีทั้งหลาย บุคคลผู้ประพฤติไม่เรียบร้อย คือไม่ประพฤติธรรมด้วยใจ ๓ อย่าง เป็นอย่างนี้แล.
ดูกรพราหมณ์และคฤหบดีทั้งหลาย สัตว์บางพวกในโลกนี้ เบื้องหน้าแต่ตายเพราะ กายแตก ย่อมเข้าถึงอบายทุคติ วินิบาต และนรก อย่างที่กล่าวนั้น เพราะเหตุแห่ง ความประพฤติ ไม่เรียบร้อย คือ ไม่ประพฤติธรรม อย่างนี้แล.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------
กุศลกรรมบถ ๑๐
[๔๙๐] ดูกรพราหมณ์และคฤหบดีทั้งหลาย ก็บุคคลผู้ประพฤติเรียบร้อย คือ ผู้ประพฤติธรรมด้วยกายมี ๓ อย่าง ด้วยวาจามี ๔ อย่าง ด้วยใจมี ๓ อย่าง ดูกรพราหมณ์ และคฤหบดีทั้งหลาย ก็บุคคลประพฤติธรรมด้วยกาย ๓ อย่างเป็นไฉน?
กาย
ดูกรพราหมณ์และคฤหบดีทั้งหลายบุคคลบางคนในโลกนี้ ละการฆ่าสัตว์ เว้นขาด จากการฆ่าสัตว์ วางทัณฑะ วางศาตรา มีความละอาย มีความเอ็นดู มีความกรุณา หวังประโยชน์เกื้อกูลแก่สัตว์ทั้งปวงอยู่.
ละการถือเอาทรัพย์ที่เขามิได้ให้ เว้นขาดจากการลักทรัพย์ ไม่ลักทรัพย์อันเป็นอุปกรณ์ เครื่องปลื้มใจของผู้อื่น ที่อยู่ในบ้าน หรือที่อยู่ในป่า ที่เจ้าของมิได้ให้ซึ่งนับว่าเป็น ขโมย.
ละความประพฤติผิดในกายทั้งหลาย เว้นขาดจากการประพฤติผิดในกามทั้งหลาย คือไม่ถึงความสมสู่ในพวกหญิง ที่มารดารักษา ...
ดูกรพราหมณ์และคฤหบดีทั้งหลาย บุคคลผู้ประพฤติเรียบร้อย คือผู้ประพฤติ ธรรม ด้วยกาย ๓ อย่าง เป็นอย่างนี้แล.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------
วาจา
ดูกรพราหมณ์และคฤหบดีทั้งหลาย ก็บุคคลผู้ประพฤติเรียบร้อย คือประพฤติธรรมด้วย วาจา ๔ อย่าง เป็นไฉน? ดูกรพราหมณ์และคฤหบดีทั้งหลาย บุคคลบางคนในโลกนี้ ละการพูดเท็จ เว้นขาดจากการพูดเท็จ ไปในที่ประชุม ... และไม่กล่าวเท็จทั้งรู้อยู่ ...
ละวาจาอันส่อเสียด เว้นขาดจากวาจาอันส่อเสียดกล่าววาจา ที่เป็นเครื่องทำความ พร้อมเพรียงกัน.
ละวาจาหยาบ เว้นขาดจากวาจาหยาบ ... กล่าววาจาที่ไม่มีโทษ ...
ละการพูดไร้ ประโยชน์ เว้นขาดจากการพูดไร้ประโยชน์ ... มีหลักฐานมีที่อ้าง มีที่สุดประกอบด้วย ประโยชน์ โดยกาลอันควร.
ดูกรพราหมณ์และคฤหบดีทั้งหลาย ก็บุคคลผู้ประพฤติเรียบร้อย คือประพฤติธรรม ด้วยวาจา ๔ อย่าง เป็นอย่างนี้แล.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------
ใจ
ดูกรพราหมณ์และคฤหบดีทั้งหลาย ก็บุคคลผู้ประพฤติเรียบร้อย คือประพฤติธรรมด้วย ใจ ๓ อย่าง เป็นไฉน? ดูกรพราหมณ์และคฤหบดีทั้งหลาย บุคคลบางคนในโลกนี้ เป็นผู้ไม่มีความโลภ ไม่เพ่งเล็งต่อทรัพย์อันเป็นอุปกรณ์เครื่องปลื้มใจของผู้อื่นว่า ขอของผู้อื่นพึงเป็นของเราดังนี้.
เป็นผู้มีจิตไม่พยาบาท ไม่มีความดำริในใจคิดประทุษร้ายว่า ขอสัตว์เหล่านี้ จงเป็นผู้ ไม่มีเวร ไม่มีความเบียดเบียนกัน ไม่มีทุกข์ มีแต่สุข รักษาตนเถิด ดังนี้.
เป็นผู้มีความเห็นชอบ มีความเห็นไม่วิปริตว่า ผลแห่งทานที่ให้แล้วมีอยู่ผลแห่ง การบูชามีอยู่ ... สมณะและพราหมณ์ทั้งหลาย ผู้ดำเนินชอบ ปฏิบัติชอบ ผู้ทำโลกนี้ และโลกหน้า ให้แจ้งชัดด้วยปัญญาอันรู้ยิ่งเองแล้ว สอนให้ผู้อื่นรู้ได้มีอยู่ในโลก ดังนี้.
ดูกรพราหมณ์และคฤหบดีทั้งหลาย บุคคลผู้ประพฤติเรียบร้อย คือประพฤติธรรมด้วยใจ ๓ อย่าง เป็นอย่างนี้แล.
ดูกรพราหมณ์และคฤหบดีทั้งหลาย สัตว์บางพวกในโลกนี้ ย่อมเข้าถึงสุคติโลก สวรรค์ เบื้องหน้าแต่ตายเพราะกายแตก เพราะเหตุแห่งความประพฤติ เรียบร้อย คือ ประพฤติธรรมอย่างนี้แล.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------
ว่าด้วยผลแห่งความประพฤติเรียบร้อย
[๔๙๑] ดูกรพราหมณ์และคฤหบดีทั้งหลาย ถ้าบุคคลผู้ประพฤติเรียบร้อย คือ ประพฤติธรรมพึงหวังว่า เบื้องหน้าแต่ตายเพราะกายแตก (1) เราพึงเข้าถึงความ เป็นพวกกษัตริย์มหาศาล ข้อนี้เป็นฐานะที่จะมีได้ คือ บุคคลนั้นพึงเข้าถึงความเป็น พวก กษัตริย์ มหาศาล นั่นเป็นเพราะเหตุอะไร เป็นเพราะบุคคลนั้นเป็นผู้ประพฤติ เรียบร้อย คือ เป็นผู้ประพฤติธรรม อย่างนั้นแหละ.
ดูกรพราหมณ์และคฤหบดีทั้งหลาย ถ้าบุคคลผู้ประพฤติเรียบร้อย คือ ประพฤติธรรม พึงหวังว่า เบื้องหน้าแต่ตายเพราะกายแตก (2) เราพึงเข้าถึงความเป็นพวก พราหมณ์มหาศาล..
ดูกรพราหมณ์และคฤหบดีทั้งหลาย ถ้าบุคคลผู้ประพฤติเรียบร้อย คือ ประพฤติธรรม พึงหวังว่า เบื้องหน้าแต่ตายเพราะกายแตก (3) เราพึงเข้าถึงความเป็น พวก คฤหบดีมหาศาล ข้อนี้เป็นฐานะที่จะมีได้ คือบุคคลนั้นเบื้องหน้าแต่ตายเพราะ กายแตก พึงเข้าถึงความเป็นพวกคฤหบดีมหาศาลนั่นเป็นเพราะเหตุอะไร เป็นเพราะบุคคลนั้น เป็นผู้ประพฤติเรียบร้อย คือ เป็นผู้ประพฤติธรรมอย่างนั้นแหละ.
ดูกรพราหมณ์และคฤหบดีทั้งหลาย ถ้าบุคคลผู้ประพฤติเรียบร้อย คือ ประพฤติธรรม พึงหวังว่า เบื้องหน้าแต่ตายเพราะกายแตก (4) เราพึงเข้าถึงความ เป็นพวก เทวดา ชั้นจาตุมหาราชิกา(กามภพ) ข้อนี้เป็นฐานะที่จะมีได้ คือ เบื้องหน้าแต่ตาย เพราะ กายแตก บุคคลนั้น พึงเข้าถึงความเป็นพวกเทวดาชั้น จาตุมหาราชิกา นั่นเป็นเพราะเหตุ อะไร เพราะบุคคลนั้น เป็นผู้ประพฤติเรียบร้อย คือเป็นผู้ประพฤติธรรม อย่างนั้นแหละ.
ดูกรพราหมณ์และคฤหบดีทั้งหลาย ถ้าบุคคลผู้ประพฤติเรียบร้อย คือ ประพฤติธรรม พึงหวังว่า เบื้องหน้าแต่ตายเพราะกายแตก (5) เราพึงเข้าถึง
ความเป็นพวกเทวดา ชั้น ดาวดึงส์ ... (กามภพ)
ความเป็นพวกเทวดาชั้นยามา ... (กามภพ)
ความเป็นพวกเทวดาชั้นดุสิต ... (กามภพ)
ความเป็นพวกเทวดาชั้นนิมมานรดี ...(กามภพ)
ความพวกเทวดาชั้นปรนิมมิตวสวัตตี ...(กามภพ)
ดูกรพราหมณ์และคฤหบดีทั้งหลาย ถ้าบุคคลผู้ประพฤติเรียบร้อย คือประพฤติธรรม พึงหวังว่า เบื้องหน้าแต่ตายเพราะกายแตก (6) เราพึงเข้าถึงความเป็นพวกเทวดา ผู้เนื่องในหมู่พรหม ข้อนี้เป็นฐานะที่จะมีได้ คือ เบื้องหน้าแต่ตายเพราะกายแตก บุคคลนั้น พึงเข้าถึง ความเป็นพวกเทวดาผู้เนื่องในหมู่พรหม นั่นเป็นเพราะเหตุอะไร เพราะบุคคลนั้น เป็นผู้ประพฤติเรียบร้อย คือเป็นผู้ประพฤติธรรม อย่างนั้นแหละ.
ดูกรพราหมณ์และคฤหบดีทั้งหลาย ถ้าบุคคลผู้ประพฤติเรียบร้อย คือ ประพฤติธรรม พึงหวังว่า เบื้องหน้าแต่ตายเพราะกายแตก (7) เราพึงเข้าถึงความเป็นพวกเทวดา ชั้น อาภา (พรหม) ข้อนี้เป็นฐานะที่จะมีได้ คือ เบื้องหน้าแต่ตายเพราะกายแตก บุคคลนั้นพึง เข้าถึง ความเป็นพวกเทวดาชั้นอาภา นั่นเป็นเพราะเหตุอะไร เพราะบุคคลนั้นเป็นผู้ ประพฤติ เรียบร้อย คือ เป็นผู้ประพฤติธรรมอย่างนั้นแหละ.
ดูกรพราหมณ์และคฤหบดีทั้งหลาย ถ้าบุคคลผู้ประพฤติเรียบร้อย คือ ประพฤติธรรม พึงหวังว่า เบื้องหน้าแต่ตายเพราะกายแตก (8) เราพึงเข้าถึง
ความเป็นพวกเทวดา ชั้น ปริตตาภา ...(พรหม)
ความเป็นพวกเทวดา ชั้นอัปปมาณาภา ... (พรหม)
ความเป็นพวกเทวดา ชั้นอาภัสสระ ... (พรหม)
ความเป็นเทวดา ชั้นปริตตสุภา ... (พรหม)
ความเป็นพวกเทวดา ชั้นอัปปมาณสุภา ... (พรหม)
ความเป็นพวกเทวดา ชั้นสุภกิณหกะ ... (พรหม)
ความเป็นพวกเทวดา ชั้นเวหัปผละ ... (พรหม)
ความเป็นพวกเทวดา ชั้นอวิหา (สุทธาวาส)
ความเป็นพวกเทวดา ชั้นอตัปปา ...(สุทธาวาส)
ความเป็นพวกเทวดา ชั้นสุทัสสา ... (สุทธาวาส)
ความเป็นพวกเทวดา ชั้นสุทัสสี ... (สุทธาวาส)
ความเป็นพวกเทวดา ชั้นอกนิฏฐะ ... (สุทธาวาส)
ความเป็นพวกเทวดา ผู้เข้าถึงอากาสานัญจายตนภพ ... (อรูป)
ความเป็นพวกเทวดา ผู้เข้าถึงวิญญาณัญจายตนภพ ... (อรูป)
ความเป็นพวกเทวดา ผู้เข้าถึงอากิญจัญญายตนภพ ...(อรูป)
ดูกรพราหมณ์และคฤหบดีทั้งหลาย ถ้าบุคคลผู้ประพฤติเรียบร้อย คือประพฤติธรรม พึงหวังว่า เบื้องหน้าแต่ตายเพราะกายแตก (9) เราพึงเข้าถึงความเป็นพวกเทวดา ผู้เข้าถึง เนวสัญญานาสัญญายตนภพ ข้อนี้เป็นฐานะที่จะมีได้ คือ เบื้องหน้าแต่ตาย เพราะกายแตก บุคคลนั้นพึงเข้าถึง ความเป็นพวกเทวดาผู้เข้าถึงเนวสัญญา นาสัญญายตนภพ นั่นเป็นเพราะเหตุอะไร เพราะบุคคลนั้นเป็นผู้ประพฤติเรียบร้อย คือ เป็นผู้ประพฤติธรรม อย่างนั้นแหละ.
ดูกรพราหมณ์และคฤหบดีทั้งหลาย ถ้าบุคคลผู้ประพฤติเรียบร้อย คือ ประพฤติธรรม พึงหวังว่า (10) ขอเราพึงทำให้แจ้งซึ่งเจโตวิมุติ ปัญญาวิมุตติ อันไม่มีอาสวะ เพราะสิ้นอาสวะ เพราะรู้ยิ่งเองแล้ว เข้าถึงอยู่ในชาตินี้เถิด ข้อนี้เป็นฐานะที่จะมีได้ คือ บุคคลนั้นพึงทำให้แจ้งซึ่งเจโตวิมุตติ ปัญญาวิมุตติ อันไม่มีอาสวะ เพราะสิ้นอาสวะ เพราะรู้ยิ่งเองแล้ว เข้าถึงอยู่ในชาตินี้ นั่นเป็นเพราะ เหตุอะไร เพราะบุคคลนั้นเป็นผู้ ประพฤติเรียบร้อย คือ เป็นผู้ประพฤติธรรมอย่าง นั้นแหละ.
ความเป็นผู้ถึงพระรัตนตรัยเป็นสรณะตลอดชีวิต
[๔๙๒] เมื่อพระผู้มีพระภาคตรัสอย่างนี้แล้ว พวกพราหมณ์และคฤหบดีชาวเมือง เวรัญชา ได้กราบทูลพระผู้มีพระภาคว่า ข้าแต่พระโคดมผู้เจริญ ภาษิตของพระองค์ แจ่มแจ้งนัก ข้าแต่พระโคดมผู้เจริญ ภาษิตของพระองค์แจ่มแจ้งนักพระองค์ ทรงประกาศ พระธรรม โดยอเนกปริยาย เปรียบเหมือนบุคคลหงายของที่คว่ำ เปิดของ ที่ปิดบอกทาง แก่ผู้หลง ทาง หรือส่องประทีปในที่มืดด้วยตั้งใจว่า คนมีจักษุจักเห็นรูป ได้ ดังนี้
พวกข้าพระองค์นี้ ขอถึงพระโคดมผู้เจริญกับพระธรรมและพระภิกษุสงฆ์ว่า เป็นสรณะ ขอพระโคดมผู้เจริญ ขอทรงจำพวกข้าพระองค์ว่าเป็นอุบาสก ผู้ถึงพระรัตนตรัย เป็นสรณะ ตลอดชีวิต จำเดิมแต่วันนี้เป็นต้นไป ฉะนี้แล.
จบ เวรัญชกสูตร ที่ ๒
|
