ฉบับหลวง (ไทย) เล่มที่ ๑๘ สุตตันตปิฎก สังยุตตนิกาย สฬายตนวรรค  หน้า ๓๑๖

โยธาชีวสูตร
(ตรัสกับนักรบอาชีพ)

          [๕๙๓] ครั้งนั้นแล นายบ้านนักรบอาชีพเข้าไปเฝ้าพระผู้มีพระภาค ถึงที่ ประทับ ฯลฯ ครั้นแล้วได้ทูลถามพระผู้มีพระภาคว่า ข้าแต่พระองค์ผู้เจริญ ข้าพระองค์ ได้สดับคำ ของนักรบอาชีพ ทั้งอาจารย์ และ ปาจารย์ก่อนๆ กล่าวกันอย่างนี้ว่า นักรบอาชีพคนใด อุตสาหะพยายามในสงคราม คนอื่นฆ่าผู้นั้น ซึ่งกำลังอุตสาหะ พยายามให้ถึง ความตาย ผู้นั้นเมื่อตายไป ย่อมเข้าถึงความเป็นสหายของเทวดา เหล่าสรชิต

ในข้อนี้พระผู้มีพระภาคตรัสว่าอย่างไร

พระผู้มีพระภาคตรัสว่า อย่าเลยนายบ้าน ขอพักข้อนี้เสียเถิด อย่าถามข้อนี้กะเราเลย แม้ครั้งที่ ๒ ฯลฯ แม้ครั้งที่ ๓ นายบ้านนักรบอาชีพได้ทูลถามพระผู้มีพระภาคว่า ข้าแต่พระองค์ผู้เจริญข้าพระองค์ได้สดับคำของนักรบอาชีพ ทั้งอาจารย์ และปาจารย์ ก่อนๆ กล่าวกันอย่างนี้ว่า นักรบอาชีพคนใดอุตสาหะ พยายามในสงคราม คนอื่น ฆ่าผู้นั้น ซึ่งกำลังอุตสาหะพยายามให้ถึงความตาย

ผู้นั้นเมื่อตายไปย่อมเข้าถึงความเป็นสหายของเทวดาเหล่าสรชิต ในข้อนี้พระผู้มี พระภาค จะตรัสว่ากระไร

พระผู้มีพระภาคตรัสว่า ดูกรนายบ้าน เราห้ามท่านไม่ได้แล้วว่า อย่าเลยนายบ้าน ของดข้อนี้เสียเถิด อย่าถามเราถึงข้อนี้เลย แต่เราจักพยากรณ์ให้ท่าน

(คติแบบที่ 1)
ดูกรนายบ้าน นักรบอาชีพคนใด อุตสาหะพยายาม ในสงคราม ผู้นั้นยึดหน่วงจิต กระทำไว้ไม่ดี ตั้งจิตไว้ไม่ดีก่อน ว่าสัตว์เหล่านี้จงถูกฆ่าจงถูกแทง จงขาดสูญ จงพินาศ หรือว่าอย่าได้มีคนอื่นฆ่าผู้นั้น ซึ่งกำลังอุตสาหะพยายามให้ถึง ความตาย ผู้นั้นเมื่อตายไป ย่อมเกิดในนรกชื่อสรชิต

(คติแบบที่ 2)
ก็ถ้าเขามีความเห็นอย่างนี้ว่า นักรบอาชีพคนใดอุตสาหะ พยายามในสงคราม คนอื่นฆ่าผู้นั้น ซึ่งกำลังอุตสาหะ พยายามให้ถึงความตาย ผู้นั้นเมื่อตายไป ย่อมเข้าถึงความเป็นสหายของเทวดาเหล่าสรชิต ดังนี้ไซร้ ความเห็นของผู้นั้น เป็นความเห็นผิด

ดูกรนายบ้าน ก็เราย่อมกล่าวคติ ๒ อย่าง อย่างใดอย่างหนึ่งคือ นรก หรือ กำเนิดสัตว์เดียรัจฉาน ของบุคคลผู้มีความเห็นผิด ฯ

          [๕๙๔] เมื่อพระผู้มีพระภาคตรัสอย่างนี้แล้ว นายบ้านนักรบอาชีพร้องไห้สอื้น น้ำตาไหล พระผู้มีพระภาคตรัสว่า ดูกรนายบ้าน เราได้ห้ามท่านแล้วมิใช่หรือว่า อย่าเลยนายบ้าน ของดข้อนี้เสียเถิด อย่าถามเราถึงข้อนี้เลย เขาทูลว่า ข้าแต่พระองค์ ผู้เจริญ ข้าพระองค์ไม่ได้ร้องไห้ ถึงข้อที่พระผู้มีพระภาคตรัสอย่างนี้ กะข้าพระองค์หรอก

แต่ว่าข้าพระองค์ถูกนักรบอาชีพทั้งอาจารย์ และปาจารย์ก่อนๆ ล่อลวงให้หลง สิ้นกาลนานว่า นักรบอาชีพคนใดอุตสาหะพยายามในสงคราม คนอื่นฆ่าผู้นั้น ซึ่งกำลังอุตสาหะพยายามให้ถึงความตาย นักรบอาชีพคนนั้นเมื่อตายไป ย่อมเข้าถึงความเป็นสหายของเทวดา เหล่าสรชิต ดังนี้

ข้าแต่พระองค์ผู้เจริญพระธรรมเทศนาของพระองค์แจ่มแจ้งนัก

ข้าแต่พระองค์ผู้เจริญ พระธรรมเทศนาของพระองค์แจ่มแจ้งนัก พระผู้มีพระภาคทรง ประกาศธรรม โดยอเนกปริยาย ดุจหงายของที่คว่ำ เปิดของที่ปิด บอกทางให้แก่คน หลงทาง หรือส่องไฟในที่มืดด้วยหวังว่า คนมีจักษุจักได้เห็นรูป ฉะนั้น

ข้าแต่พระองค์ผู้เจริญ ข้าพระองค์ขอถึงพระผู้มีพระภาค กับทั้งพระธรรม และ พระภิกษุสงฆ์ ว่าเป็นสรณะ ขอพระผู้มีพระภาคโปรดทรงจำข้าพระองค์ ว่าเป็นอุบาสก ผู้ถึงพระรัตนตรัยเป็นสรณะจนตลอดชีวิต ตั้งแต่วันนี้เป็นต้นไป ฯ


หัตถาโรหสูตร

          [๕๙๕] ครั้งนั้นแล นายทหารช้างได้เข้าไปเฝ้าพระผู้มีพระภาคถึงที่ประทับ ฯลฯ จนตลอดชีวิต ตั้งแต่วันนี้เป็นต้นไป ฯ

ฉบับหลวง (ไทย) เล่มที่ ๑๘ สุตตันตปิฎก สังยุตตนิกาย สฬายตนวรรค หน้าที่ ๓๑๘

อัสสาโรหสูตร
(ตรัสกับทหารม้า)

          [๕๙๖] ครั้งนั้นแล นายทหารม้าเข้าไปเฝ้าพระผู้มีพระภาคถึงที่ประทับ ถวายบังคม แล้วนั่งอยู่ ณ ที่ควรส่วนข้างหนึ่ง ครั้นแล้วได้ทูลถามพระผู้มีพระภาคว่า ข้าแต่ พระองค์ผู้เจริญ ข้าพระองค์ได้สดับคำของทหารม้า ทั้งอาจารย์และปาจารย์ ก่อนๆ พูดกันว่า ทหารม้าคนใด อุตสาหะพยายามในสงคราม คนอื่นฆ่าผู้นั้น ซึ่งกำลัง อุตสาหะ พยายามให้ถึงความตาย ทหารม้าผู้นั้นเมื่อตายไป ย่อมเข้าถึงความ เป็นสหายของเทวดาเหล่าสรชิต ในข้อนี้พระผู้มีพระภาค จะตรัสว่ากระไร พระผู้มี พระภาคตรัสว่า อย่าเลยของดข้อนี้เสียเถิด อย่าถามเราถึงข้อนี้เลยแม้ครั้งที่ ๒ ฯลฯ

แม้ครั้งที่ ๓ นายทหารม้าได้ทูลถามพระผู้มีพระภาคว่า ข้าแต่พระองค์ผู้เจริญ ข้าพระองค์ ได้สดับคำ ของทหารม้า ทั้งอาจารย์และปาจารย์คนก่อนๆพูดกันว่า

ทหารม้าคนใดอุตสาหะ พยายาม ในสงครามคนอื่นฆ่าผู้นั้น เมื่อตายไป ย่อมเข้าถึง ความเป็นสหาย ของเทวดาเหล่าสรชิต ในข้อนี้พระผู้มีพระภาคจะตรัสว่ากระไร

พระผู้มีพระภาคตรัสว่า แน่ะนาย เราห้ามไม่ได้แน่แล้วว่า อย่าเลยนาย ของดข้อนี้ เสียเถิด อย่าถามเราถึงข้อนี้เลย

แต่เราจักพยากรณ์ให้ท่าน

(คติแบบที่ 1)
แน่ะนายทหารม้าคนใด อุตสาหะพยายามในสงคราม ผู้นั้นยึดหน่วงจิตกระทำไว้ไม่ดี ตั้งจิตไว้ไม่ดีก่อนว่า สัตว์เหล่านี้จงถูกฆ่าจงถูกแทง จงขาดสูญ จงพินาศ หรือว่า จงอย่ามี คนอื่นฆ่าผู้นั้น ซึ่งกำลังอุตสาหะ พยายามให้ถึง ความตาย
ทหารม้าผู้นั้นเมื่อตายไป ย่อมบังเกิดในนรกชื่อสรชิต

(คติแบบที่ 2)
อนึ่ง ถ้าเขามีความเห็นว่า ทหารม้าคนใด อุตสาหะพยายามในสงคราม คนอื่นฆ่าผู้นั้น ซึ่งกำลังอุตสาหะ พยายามให้ถึงความตาย ทหารม้าผู้นั้นเมื่อตายไป ย่อมเข้าถึง ความเป็นสหาย ของเทวดาเหล่าสรชิต ดังนี้ไซร้ ความเห็นของเขานั้นเป็นความเห็น ผิด แน่ะนาย ก็เรากล่าวคติ ๒ อย่างอย่างใดอย่างหนึ่ง คือ นรกหรือกำเนิดสัตว์ เดียรัจฉาน ของบุคคลผู้มีความเห็นผิด ฯ

          [๕๙๗] เมื่อพระผู้มีพระภาคตรัสอย่างนี้แล้ว นายทหารม้าร้องไห้ น้ำตาไหล พระผู้มีพระภาค ตรัสว่า แน่ะนาย เราได้ห้ามท่านอย่างนี้แล้วมิใช่หรือว่าอย่าเลยนาย ของดข้อนี้เสียเถิด อย่าถามเราถึงข้อนี้เลย เขาทูลว่า

ข้าแต่พระองค์ผู้เจริญ ข้าพระองค์มิได้ร้องไห้ ถึงข้อที่พระผู้มีพระภาค ตรัสกะ ข้าพระองค์หรอก แต่ว่าข้าพระองค์ถูกทหารม้าทั้งอาจารย์ และปาจารย์ก่อนๆ ล่อลวงให้หลงสิ้นกาลนานว่า ทหารม้าคนใดอุตสาหะพยายามในสงคราม คนอื่นฆ่าผู้นั้นซึ่งกำลังอุตสาหะ พยายามให้ถึงความตาย ทหารม้าผู้นั้นเมื่อตายไป ย่อมเข้าถึงความเป็นสหายของเทวดาเหล่าสรชิต ข้าแต่พระองค์ผู้เจริญ พระธรรมเทศนาของพระองค์แจ่มแจ้งนัก

ข้าแต่พระองค์ผู้เจริญพระธรรมเทศนาของพระองค์แจ่มแจ้งนัก พระผู้มีพระภาค ทรงประกาศธรรม โดยอเนกปริยายดุจหงายของที่คว่ำ เปิดของที่ปิดบอกทาง ให้แก่คนหลงทาง หรือส่องไฟในที่มืด ด้วยหวังว่า คนมีจักษุจักได้เห็นรูปฉะนั้น

ข้าแต่พระองค์ผู้เจริญ ข้าพระองค์นี้ขอถึงพระผู้มีพระภาค กับทั้งพระธรรม และ ภิกษุสงฆ์ ว่าเป็นสรณะ ขอพระผู้มีพระภาคโปรดทรงจำข้าพระองค์ว่าเป็นอุบาสก  ผู้ถึงพระรัตนตรัย เป็นสรณะ จนตลอดชีวิต ตั้งแต่วันนี้เป็นต้นไป ฯ