อันเตวาสิก (อกุศลธรรม) เปรียบเหมือนอาจารย์ ภิกษุยังมีอันเตวาสิก ยังมีอาจารย์อยู่เป็นทุกข์ ไม่สำราญ ภิกษุไม่มีอันเตวาสิก ไม่มีอาจารย์ อยู่เป็นสุขสำราญ มีอันเตวาสิก เหมือนยังมีอาจารย์ ย่อมอยู่เป็นทุกข์ ธรรมทั้งหลายอันเป็นบาปอกุศล คือความดำริอันฟุ้งซ่าน เพราะอกุศลธรรมสิงอยู่จึงเรียกภิกษุนั้นว่า มีอันเตวาสิก เพราะอกุศลธรรมเหล่านั้นย่อมครอบงำภิกษุนั้น เหตุนั้น เราจึงเรียกภิกษุนั้นว่า มีอาจารย์ อกุศลธรรม คือ ความดำริอันฟุ้งซ่าน เพราะฟังเสียงด้วยหู.. สูดกลิ่นด้วยจมูก.. ลิ้มรสด้วยลิ้น.. ถูกต้องโผฏฐัพพะด้วยกาย ..รู้แจ้งธรรมารมณ์ด้วยใจ อกุศลธรรมเหล่านั้น สิงอยู่ภายในของภิกษุนั้น เราจึงเรียกภิกษุนั้นว่า มีอันเตวาสิกภิกษุผู้มีอันเตวาสิกมีอาจารย์ ย่อมอยู่เป็นทุกข์ ไม่สำราญอย่างนี้แล ไม่มีอันเตวาสิก ไม่มีอาจารย์ ย่อมอยู่เป็นสุข อกุศลธรรมอันลามก คือความดำริที่ฟุ้งซ่าน เพราะอกุศลธรรมอันลามกไม่สิงอยู่ จึงเรียกภิกษุนั้นว่า ไม่มีอันเตวาสิก เพราะอกุศลธรรมอันลามกไม่ครอบงำภิกษุนั้นเหตุนั้น เราจึงเรียกภิกษุนั้นว่า ไม่มีอาจารย์ อกุศลธรรม คือ ความดำริอันฟุ้งซ่าน เพราะฟังเสียงด้วยห... สูดกลิ่นด้วยจมูก.. ลิ้มรสด้วยลิ้น .. ถูกต้องโผฏฐัพพะด้วยกาย ..รู้แจ้งธรรมารมณ์ด้วยใจ อกุศลเหล่านั้นไม่สิงอยู่ในภายในของภิกษุนั้น เราจึงเรียกภิกษุนั้นว่าไม่มีอันเตวาสิก ภิกษุผู้ไม่มีอันเตวาสิก ไม่มีอาจารย์ ย่อมอยู่เป็นสุขอย่างนี้แล
พระไตรปิฎก ฉบับหลวง เล่มที่ ๑๘ สุตตันตปิฎก หน้าที่ ๑๔๐ อนันเตวาสิกานาจริยสูตร [๒๓๖] ดูกรภิกษุทั้งหลาย ภิกษุอยู่ประพฤติพรหมจรรย์นี้อัน ไม่มีอันเตวาสิก ไม่มีอาจารย์ ดูกรภิกษุทั้งหลาย ภิกษุยังมีอันเตวาสิก ยังมีอาจารย์อยู่เป็นทุกข์ ไม่สำราญ ส่วนภิกษุไม่มีอันเตวาสิก ไม่มีอาจารย์ อยู่เป็นสุขสำราญ ดูกรภิกษุทั้งหลาย ก็ภิกษุยังมีอันเตวาสิก ยังมีอาจารย์ ย่อมอยู่เป็นทุกข์ ไม่สำราญ เป็นไฉน ธรรมทั้งหลายอันเป็นบาป เป็นอกุศล คือความดำริอันฟุ้งซ่าน อันเป็นเครื่อง ประกอบสัตว์ไว้ในภพ ย่อมบังเกิดขึ้นแก่ภิกษุในศาสนานี้เพราะ เห็นรูปด้วยจักษุ อกุศลธรรมเหล่านั้น ย่อมสิง อยู่ภายในของภิกษุนั้น เพราะอกุศลธรรมสิงอยู่ภายในของภิกษุนั้น เหตุนั้น เราจึงเรียกภิกษุนั้นว่า มีอันเตวาสิก เพราะอกุศลธรรมอันลามกเหล่านั้นย่อมครอบงำภิกษุนั้น เหตุนั้น เราจึงเรียกภิกษุนั้นว่า มีอาจารย์ อีกประการหนึ่งอกุศลธรรมอันลามก คือ ความดำริอันฟุ้งซ่าน เป็นเครื่อง ประกอบ สัตว์ ไว้ในภพ ย่อมเกิดขึ้นแก่ภิกษุ เพราะฟังเสียงด้วยหู.. เพราะสูดกลิ่นด้วย จมูก ... เพราะลิ้มรสด้วยลิ้น ... เพราะถูกต้องโผฏฐัพพะด้วยกาย ...เพราะรู้แจ้ง ธรรมารมณ์ ด้วยใจ อกุศลธรรมเหล่านั้นสิงอยู่ภายในของภิกษุนั้น เพราะอกุศลธรรม อันลามก เหล่านั้น สิงอยู่ภายในของภิกษุนั้น เหตุนั้น เราจึงเรียกภิกษุนั้นว่า มีอันเตวาสิก เพราะอกุศลธรรมอันลามกเหล่านั้น ย่อมครอบงำภิกษุนั้น เหตุนั้น เราจึง เรียกภิกษุ นั้น ว่า มีอาจารย์ ดูกรภิกษุทั้งหลาย ภิกษุผู้มีอันเตวาสิกมีอาจารย์ ย่อมอยู่เป็นทุกข์ ไม่สำราญ อย่างนี้แล ฯ ............................................................................................................................ [๒๓๗] ดูกรภิกษุทั้งหลาย ก็ภิกษุผู้ไม่มีอันเตวาสิก ไม่มีอาจารย์ ย่อม อยู่เป็นสุข สำราญ อย่างไร ดูกรภิกษุทั้งหลาย อกุศลธรรมอันลามก คือความดำริ ที่ฟุ้งซ่าน เป็นเครื่องประกอบสัตว์ไว้ในภพ ไม่เกิดขึ้นแก่ภิกษุในธรรมวินัยนี้ เพราะเห็น รูปด้วย จักษุ อกุศลธรรมอันลามกเหล่านั้น ไม่สิงอยู่ในภายในของภิกษุนั้น เพราะอกุศลธรรมอันลามกไม่สิงอยู่ในภายในของภิกษุนั้น เหตุนั้น เราจึง เรียก ภิกษุ นั้น ว่า ไม่มีอันเตวาสิก เพราะอกุศลธรรมอันลามกไม่ครอบงำ ภิกษุนั้น เหตุนั้น เราจึงเรียกภิกษุนั้นว่า ไม่มีอาจารย์ อกุศลธรรมอันลามก คือ ความดำริอัน ฟุ้งซ่าน เป็นเครื่องประกอบสัตว์ไว้ในภพ ย่อมไม่เกิดขึ้นแก่ภิกษุ เพราะฟังเสียง ด้วยหู ...เพราะสูดกลิ่นด้วยจมูก... เพราะลิ้มรสด้วยลิ้น ..เพราะถูกต้อง โผฏฐัพพะด้วยกาย ...เพราะรู้แจ้งธรรมารมณ์ด้วยใจ อกุศลธรรมอันลามกเหล่านั้น ไม่สิงอยู่ในภายในของ ภิกษุนั้น เพราะอกุศลธรรมอันลามกไม่สิงอยู่ในภายในของภิกษุนั้น เหตุนั้น เราจึง เรียก ภิกษุ นั้นว่า ไม่มีอันเตวาสิก เพราะอกุศลธรรมอันลามกไม่ครอบงำ ภิกษุนั้น เหตุนั้น เราจึงเรียกภิกษุนั้นว่า ไม่มีอาจารย์ ดูกรภิกษุทั้งหลาย ภิกษุผู้ไม่มีอันเตวาสิก ไม่มีอาจารย์ ย่อมอยู่เป็นสุข สำราญ ด้วยประการอย่างนี้แล ดูกรภิกษุทั้งหลาย ภิกษุอยู่ประพฤติพรหมจรรย์ อันไม่มี อันเตวาสิก ไม่มีอาจารย์ ดังนี้ ภิกษุผู้มีอันเตวาสิก มีอาจารย์ ย่อมอยู่เป็นทุกข์ ไม่สำราญ (ส่วน) ผู้ไม่มีอันเตวาสิก ไม่มีอาจารย์ ย่อมอยู่เป็นสุขสำราญ ดังนี้แล
