อริยสัจจากพระโอษฐ์ ภาคนำ (ตอน1) หน้า 176 วิภาคแห่งเวทนา ภิกษุ ท. ! เราจักแสดงธรรมปริยายซึ่งมีปริยายร้อยแปด แก่พวกเธอทั้งหลาย พวกเธอ จงฟังธรรมปริยายข้อนั้น ภิกษุ ท. ! ธรรมปริยาย ซึ่งมีปริยายร้อยแปดนั้น เป็นอย่างไรเล่า? ภิกษุ ท. ! เวทนา แม้สองอย่าง เราได้กล่าวแล้วโดยปริยาย เวทนา แม้สามอย่าง เราก็ได้กล่าวแล้วโดยปริยาย เวทนา แม้ห้าอย่าง เราก็ได้กล่าวแล้วโดยปริยาย เวทนา แม้หกอย่าง เราก็ได้กล่าวแล้วโดยปริยาย เวทนา แม้สิบแปดอย่าง เราก็ได้กล่าวแล้วโดยปริยาย เวทนา แม้สามสิบหกอย่างเราก็ได้กล่าวแล้วโดยปริยาย และเวทนา แม้ร้อยแปดอย่าง เราก็ได้กล่าวแล้วโดยปริยาย ภิกษุ ท. ! เวทนา สองอย่าง นั้นเป็นอย่างไรเล่า? เวทนา สองอย่างนั้นคือ เวทนาที่เป็นไปทางกาย และเวทนาที่เป็นไปทางใจ ภิกษุ ท. !เหล่านี้ เรียกว่า เวทนาสองอย่าง ภิกษุ ท. ! เวทนา สามอย่าง นั้นเป็นอย่างไรเล่า ? เวทนา สามอย่างนั้นคือ สุขเวทนา (ความรู้สึกอันเป็นสุข) ทุกขเวทนา (ความรู้สึกอันเป็นทุกข์) และอทุกขมสุขเวทนา (ความรู้สึกก็ยังไม่อาจกล่าวได้ว่าเป็นทุกข์หรือสุข) ภิกษุ ท. !เหล่านี้ เรียกว่า เวทนาสามอย่าง. ภิกษุ ท. ! เวทนา ห้าอย่าง นั้น เป็นอย่างไรเล่า ? เวทนา ห้าอย่างนั้น คือ อินทรีย์คือ สุข อินทรีย์คือ ทุกข์ อินทรีย์คือ โสมนัส อินทรีย์คือ โทมนัส และอินทรีย์คือ อุเบกขา ภิกษุ ท. ! เหล่านี้ เรียกว่า เวทนาห้าอย่าง ภิกษุ ท. ! เวทนา หกอย่าง นั้น เป็นอย่างไรเล่า ? เวทนา หกอย่างนั้นคือ เวทนา อันเกิดแต่สัมผัส ทางตา เวทนา อันเกิดแต่สัมผัส ทางหู เวทนาอันเกิดแต่สัมผัส ทางจมูก เวทนา อันเกิดแต่สัมผัส ทางลิ้น เวทนา อันเกิดแต่สัมผัส ทางกาย และเวทนา อันเกิดแต่สัมผัส ทางใจ ภิกษุ ท. ! เหล่านี้เรียกว่า เวทนาหกอย่าง ภิกษุ ท. ! เวทนา สิบแปดอย่าง นั้น เป็นอย่างไรเล่า ? เวทนา สิบแปดอย่างนั้นคือ ความรู้สึกของจิตที่มั่วสุมอยู่ด้วย โสมนัส หกอย่าง (ทางตา หู จมูก ลิ้น กาย ใจ) ความรู้สึกของจิตที่มั่วสุมอยู่ด้วย โทมนัส หกอย่าง และความรู้สึกของจิตที่มั่วสุมอยู่ด้วย อุเบกขา หกอย่าง ภิกษุ ท. ! เหล่านี้ เรียกว่า เวทนาสิบแปดอย่าง ภิกษุ ท.! เวทนา สามสิบหกอย่าง นั้นเป็นอย่างไรเล่า? เวทนาสามสิบหกอย่างนั้นคือ โสมนัสเวทนาที่เนื่องด้วย เหย้าเรือน (กามคุณ ๕) หกอย่าง โสมนัสเวทนาที่เนื่องด้วยการหลีกออกจากเหย้าเรือน (ไม่เกี่ยวด้วยกามคุณ๕)หกอย่าง โทมนัสเวทนาที่เนื่องด้วยเหย้าเรือน หกอย่าง โทมนัสเวทนาที่เนื่องด้วยการหลีกออกจากเหย้าเรือน หกอย่าง อุเบกขาเวทนาที่เนื่องด้วยเหย้าเรือน หกอย่าง อุเบกขาเวทนาที่เนื่องด้วยการหลีกออก จากเหย้าเรือน หกอย่าง ภิกษุ ท. ! เหล่านี้ เรียกว่า เวทนาสามสิบหกอย่าง ภิกษุ ท. ! เวทนา ร้อยแปดอย่าง นั้น เป็นอย่างไรเล่า? เวทนาร้อยแปดอย่างนั้น คือ เวทนาสามสิบหก (ดังที่กล่าวแล้วข้างต้น) ส่วนที่เป็น อดีต (36อย่าง) เวทนาสามสิบหกส่วนที่เป็น อนาคต (36อย่าง) และเวทนาสามสิบหกส่วนที่เป็น ปัจจุบัน (36อย่าง) ภิกษุ ท. ! เหล่านี้ เรียกว่า เวทนาร้อยแปดอย่าง ภิกษุ ท. ! เหล่านี้ ชื่อว่าธรรมปริยาย ซึ่งมีปริยายร้อยแปด แล
