อริยสัจจากพระโอษฐ์ ภาค 1 หน้า 217

ความสะดุ้งหวาดเสียวเพราะอุปาทาน

ภิกษุ ท. ! เราจักแสดง ความสะดุ้งหวาดเสียวเพราะอุปาทาน....แก่พวกเธอ. เธอทั้งหลาย จงฟังข้อนั้น กระทำไว้ในใจให้สำเร็จประโยชน์เราจักกล่าวบัดนี้

ภิกษุ ท. ! ความสะดุ้งหวาดเสียวเพราะอุปาทาน เป็นอย่างไรเล่า?
ภิกษุ ท. ! ในโลกนี้ บุถุชนผู้ไม่ได้ยินได้ฟัง ไม่ได้เห็นพระอริยเจ้า ไม่ฉลาดในธรรม ของพระอริยเจ้า ไม่ถูกแนะนำในธรรมของพระอริยเจ้า ไม่ได้เห็นสัตบุรุษ ไม่ฉลาดใน ธรรม ของสัตบุรุษ ไม่ถูกแนะนำในธรรมของสัตบุรุษ

เขาย่อม ตามเห็นอยู่เป็นประจำซึ่งรูป โดยความเป็นตนบ้าง 
ย่อม ตามเห็นอยู่เป็น ประจำ ซึ่งตนว่ามีรูปบ้าง
ย่อม ตามเห็นอยู่ เป็นประจำ ซึ่งรูปว่ามีอยู่ในตนบ้าง
ย่อม ตามเห็น อยู่เป็น ประจำ ซึ่งตนว่ามีอยู่ในรูปบ้าง  

แต่รูปนั้น ย่อมแปรปรวน ย่อมเป็นโดยประการอื่น แก่เขา วิญญาณของเขาก็เป็นวิญญาณ ที่เปลี่ยนแปลงไปตามความแปรปรวนของรูป เพราะความแปรปรวนของรูป ได้มีโดย ประการอื่น(เมื่อเป็นเช่นนั้น) ความเกิดขึ้น แห่งธรรมเป็นเครื่องสะดุ้งหวาดเสียว อันเกิดมาจากการเปลี่ยนแปลงไปตามความ แปรปรวนของรูปย่อมครอบงำจิตของเขาตั้งอยู่ เพราะความที่จิตถูกครอบงำด้วยธรรม เป็นเครื่องสะดุ้งหวาดเสียว เขาก็เป็นผู้หวาดสะดุ้ง คับแค้น พะว้าพะวัง และ สะดุ้งหวาดเสียวอยู่ด้วยอุปาทาน

(ในกรณีที่เกี่ยวกับการตามเห็น เวทนา สัญญา สังขาร และ วิญญาณ ก็ได้ตรัสไว้ด้วย ข้อความทำนองเดียวกันกับในกรณีแห่งรูป)

ภิกษุ ท. ! ความสะดุ้งหวาดเสียวเพราะอุปาทาน ย่อมมีได้ ด้วยอาการอย่างนี้ แล

ความสะดุ้งหวาดเสียวเพราะอุปาทาน(อีกนัยหนึ่ง)

ภิกษุ ท. ! เราจักแสดงความสะดุ้งหวาดเสียวเพราะอุปาทาน....แก่พวกเธอ. เธอทั้งหลายจงฟังความข้อนั้น จงทำในใจให้สำเร็จประโยชน์ เราจักกล่าวบัดนี้

ภิกษุ ท. ! ความสะดุ้งหวาดเสียวเพราะอุปาทาน เป็นอย่างไรเล่า?
ภิกษุ ท. ! ในกรณีนี้ บุถุชนผู้ไม่มีการสดับ ย่อม ตามเห็นอยู่เป็นประจำซึ่งรูป ว่า

นั่นของเรา (เอตํ มม)
นั่นเป็นเรา (เอโสหมสฺมิ)
นั่นเป็นอัตตาของเรา (เอโส เม อตฺตา)
ดังนี้

แต่รูปนั้น ย่อมแปรปรวน ย่อมเป็นโดยประการอื่น แก่เขา เพราะความแปรปรวนเป็นโดย ประการอื่นแห่งรูป โสกะปริ-เทวะทุกขะโทมนัสอุปายาสทั้งหลาย ย่อมเกิดขึ้นแก่บุถุชนนั้น
(ในกรณีแห่งเวทนา สัญญา สังขาร และ วิญญาณ ก็มีข้อความที่ตรัสเหมือนกับ ในกรณี แห่งรูป)

ภิกษุ ท. ! ความสะดุ้งหวาดเสียวเพราะอุปาทาน ย่อมมีได้ ด้วยอาการอย่างนี้ แล
.............................................................................................................................................

อริยสัจจากพระโอษฐ์ ภาค 1 หน้า 514

ความไม่สะดุ้งหวาดเสียว เพราะไม่มีอุปาทาน

ภิกษุ ท. ! เราจักแสดง .... ความไม่สะดุ้งหวาดเสียวเพราะไม่มีอุปาทาน แก่พวกเธอ. เธอทั้งหลาย จงฟังความข้อนั้น จงทำในใจให้สำเร็จประโยชน์ เราจักกล่าวบัดนี้ ....

ภิกษุ ท. ! ความไม่สะดุ้งหวาดเสียวเพราะไม่มีอุปาทานนั้น เป็นอย่างไรเล่า ?
ภิกษุ ท. ! ในกรณีนี้ อริยสาวกผู้มีการสดับ ได้เห็นพระอริยเจ้าเป็นผู้ฉลาดในธรรมของ พระอริยเจ้า ได้รับการแนะนำในธรรม ของพระอริยเจ้า ได้เห็นสัตบุรุษ เป็นผู้ฉลาดในธรรม ของสัตบุรุษ ได้รับการแนะนำในธรรมของสัตบุรุษ

ย่อม ไม่ตามเห็นอยู่เป็นประจำซึ่งรูป โดยความเป็นตนบ้าง
ย่อม ไม่ตามเห็นอยู่เป็นประจำ ซึ่งตนว่ามีรูปบ้าง
ย่อม ไม่ตามเห็นอยู่เป็นประจำ ซึ่งรูปในตนบ้าง
ย่อม ไม่ตามเห็นอยู่เป็นประจำ ซึ่งตนในรูปบ้าง แม้ รูป นั้น แปรปรวนไป เป็นความมีโดย ประการอื่น แก่อริยสาวก นั้น

วิญญาณของอริยสาวกนั้น ก็ไม่เป็นวิญญาณ ที่เปลี่ยนแปลงไปตาม ความ แปรปรวน ของรูป เพราะความแปร-ปรวนของรูปได้มีโดยประการอื่น 

(เมื่อเป็นเช่นนั้น) ความเกิดขึ้นแห่งธรรมเป็นเครื่องสะดุ้งหวาดเสียว ซึ่งเกิดมาจาก ความเปลี่ยนแปลง ไปตามความแปร-ปรวนของรูป ย่อมไม่ครอบงำจิต ของอริยสาวก นั้นตั้งอยู่ เพราะความที่จิตไม่ถูกครอบงำด้วยธรรม เป็นเครื่องสะดุ้งหวาดเสียว อริยสาวก นั้น ก็ไม่เป็นผู้หวาดสะดุ้งไม่คับแค้น ไม่พะว้าพะวัง และ ไม่สะดุ้ง หวาดเสียวอยู่เพราะไม่มี อุปาทาน

(ในกรณีที่เกี่ยวกับการตามเห็น เวทนา สัญญา สังขาร และวิญญาณ ก็ได้ตรัสไว้ด้วย ข้อความทำนอง เดียวกันกับในกรณี แห่ง รูป ข้างบนนี้ทุกประการ ผิดกันแต่ชื่อขันธ์ เท่านั้น)

ภิกษุ ท. ! ความไม่สะดุ้งหวาดเสียวเพราะไม่มีอุปาทาน ย่อมมีได้ด้วยอาการอย่างนี้ แล.

.............................................................................................................................................

515
ความไม่สะดุ้งหวาดเสียวเพราะไม่มีอุปาทาน (อีกนัยหนึ่ง)

ภิกษุ ท. ! เราจักแสดง .... ความไม่สะดุ้งหวาดเสียวเพราะไม่มีอุปาทาน แก่พวกเธอ. เธอทั้งหลาย จงฟังความข้อนั้น จงทำในใจให้สำเร็จประโยชน์ เราจักกล่าวบัดนี้. ....

ภิกษุ ท. ! ความไม่สะดุ้งหวาดเสียวเพราะไม่มีอุปาทานนั้น เป็นอย่างไรเล่า?
ภิกษุ ท. ! ในกรณีนี้ อริยสาวกผู้มีการ สดับ ย่อมตามเห็นอยู่เป็นประจำ ซึ่ง รูป ว่า

“นั่นไม่ใช่ของเรา (เนตํ มม) นั่นไม่ใช่เรา (เนโสหมสฺมิ)นั่นไม่ใช่อัตตาของเรา (น เมโส อตฺตา)” ดังนี้.

แม้รูปนั้น ย่อมแปรปรวนย่อมเป็นโดยประการอื่น แก่อริยสาวกนั้น เพราะความ แปรปรวน เป็นโดยประการ อื่นแห่งรูป โสกะปริ เทวะทุกขะโทมนัสอุปายาสทั้งหลายก็ ย่อมไม่เกิดขึ้น แก่อริยสาวกนั้น. (ในกรณีแห่ง เวทนา สัญญา สังขาร และญญาณ ก็มีข้อความที่ตรัส เหมือนกับ ในกรณีแห่ง รูป)

ภิกษุ ท. ! ความไม่สะดุ้งหวาดเสียวเพราะไม่มีอุปาทาน ย่อมมีได้ด้วยอาการ อย่างนี้ แล