| |
(ปฏิจจสมุปบาทจากพระโอษฐ์หน้า68)
ปฏิจจสมุปบาท มีหลักว่า"ไม่มีตนเอง ไม่มีผู้อื่น ที่ก่อสุขและทุกข์"
ครั้งหนึ่ง ที่พระเชตวัน ติมพรุกขปริพพาชก ได้เข้าไปเฝ้าพระผู้มีพระภาคเจ้า ถึงที่ประทับแล้ว ได้ทูลถามว่า
"ข้าแต่พระโคดมผู้เจริญ! สุขและทุกข์ เป็นสิ่งที่ บุคคลทำเอง หรือ พระเจ้าข้า? " พระผู้มีพระภาคเจ้า ได้ตรัสตอบว่า "อย่ากล่าวอย่างนั้นเลย ติมพรุกขุ!"
"ข้าแต่พระโคดมผู้เจริญ! สุขและทุกข์ เป็นสิ่งที่ บุคคลอื่นกระทำให้ หรือ พระเจ้าข้า? " อย่ากล่าวอย่างนั้นเลย ติมพรุกขะ!
"ข้าแต่พระโคดมผู้เจริญ! สุขและทุกข์ เป็นสิ่งที่บุคคลกระทำเองด้วย และ บุคคลอื่นกระทำให้ด้วย หรือพระเจ้าข้า?" อย่ากล่าวอย่างนั้นเลย ติมพรุกขะ!
"ข้าแต่พระโคดมผู้เจริญ! สุขและทุกข์ เป็นสิ่งที่ไม่ใช่ทำเอง หรือใครทำให้ ก็เกิดขึ้นได้หรือ พระเจ้าข้า?" อย่ากล่าวอย่างนั้นเลย ติมพรุกขะ!
"ข้าแต่พระโคดมผู้เจริญ! สุขและทุกข์ไม่มีหรือพระเจ้าข้า?"
ดูก่อนติมพรุกขะ ! มิใช่สุขและทุกข์ไม่มี ที่แท้สุขและทุกข์ มีอยู่
ข้าแต่พระโคดมผู้เจริญ! ถ้าอย่างนั้นพระโคดมผู้เจริญย่อมไม่รู้ไม่เห็นสุข และทุกข์กระมัง?"
ดูก่อนติมพรุกขะ! เราจะไม่รู้ไม่เห็นสุขและสุกข์ ก็หามิได้ เราแลย่อมรู้ ย่อมเห็น ซึ่งสุขและทุกข์.
"ข้าแต่พระโคดมผู้เจริญ! พระองค์ เมื่อข้าพระองค์ทูลถามว่า ข้าแต่พระโคดม ผู้เจริญ! สุขและทุกข์ เป็นสิ่งที่บุคคลกระทำเองหรือพระเจ้าข้า? ดังนี้ ทรงตอบว่า อย่ากล่าว อย่างนั้นเลยติมพรุกขะ ดังนี้ เมื่อข้าพระองค์ทูลถามว่า
ข้าแต่พระโคดมผู้เจริญ! สุขและทุกข์เป็นสิ่งที่บุคคลอื่นกระทำให้ หรือ พระเจ้าข้า? ดังนี้, ทรงตอบว่า อย่ากล่าวอยางนั้นเลยติมพรุกขะ ดังนี้
เมื่อข้าพระองค์ทูลถามว่า ข้าแต่พระโคดมผู้เจริญ! สุขและทุกข์เป็นสิ่งที่บุคคล กระทำเองด้วย และบุคคลอื่นกระทำให้ด้วยหรือพระเจ้าข้า? ดังนี้ ทรงตอบว่า อย่ากล่าวอย่างนั้นเลย ติมพรุกขะ ดังนี้
เมื่อข้าพระองค์ทูลถามว่า ข้าแต่พระโคดมผู้เจริญ! สุขและทุกข์เป็นสิ่งที่ไม่ใช่ ทำเอง หรือใครทำให้ ก็เกิดขึ้นได้หรือพระเจ้าข้า? ดังนี้ ทรงตอบว่า อย่ากล่าว อย่างนั้นเลย ติมพรุกขะ! ดังนี้
เมื่อข้า พระองค์ทูลถามว่า ข้าแต่พระโคดมผู้เจริญ! สุขและทุกข์ ไม่มีหรือ พระเจ้าข้า? ดังนี้ ทรงตอบว่า ดูก่อนติมพรุกขะ! มิใช่สุขและ ทุกข์ไม่มี ที่แท้สุข และ ทุกข์มีอยู่ ดังนี้
ครั้นข้าพระองค์ทูลถามว่า ข้าแต่พระโคดมผู้เจริญ! ถ้าอย่างนั้นพระโคดม ผู้เจริญ ย่อมไม่รู้ไม่เห็นสุข และทุกข์กระมัง? ดังนี้ ก็ยังทรงตอบว่า ดูก่อนติมพรุกขะ! เราจะไม่รู้ไม่เห็นสุขและทุกข์ก็หามิได้ เราแลย่อมรู้ย่อมเห็นซึ่งสุขและทุกข์ ดังนี้
ข้าแต่พระองค์ผู้เจริญ! ขอพระผู้มีพระภาคจงตรัสบอกซึ่ง (เรื่องราวแห่ง) สุขและทุกข์ และจงทรง แสดงซึ่ง (เรื่องราวแห่ง) สุขและทุกข์แก่ข้าพระองค์เถิด"
ดูก่อนติมพรุกขะ! เมื่อบุคคลมีความสำคัญมั่นหมายมาแต่ต้นว่า "เวทนาก็อัน นั้น บุคคลผู้เสวยเวทนาก็คนนั้น" ดังนี้ไปเสียแล้ว แม้อย่างนี้เราก็ยังไม่กล่าวว่า "สุขและทุกข์ เป็นสิ่งที่ บุคคลกระทำเอง" ดังนี้.
ดูก่อนติมพรุกขะ! เมื่อบุคคลถูกเวทนาสะกิดให้ มีความสำคัญมั่นหมายว่า "เวทนาก็ อันอื่น บุคคลผู้เสวยเวทนาก็คนอื่น" ดังนี้ไปเสียแล้ว แม้อย่างนี้เรา ก็ยังไม่ กล่าวว่า" สุขและทุกข์ เป็นสิ่งที่ บุคคลอื่นกระทำให้" ดังนี้.
ดูก่อนติมพรุกขะ! ตถาคต ย่อมแสดงธรรมโดยสายกลาง ไม่เข้าไปหาส่วนสุด ทั้งสอง นั้น คือตถาคต ย่อมแสดงดังนี้ว่า "เพราะมีอวิชชาเป็นปัจจัย จึงมีสังขาร ทั้งหลาย เพราะมีสังขารเป็นปัจจัย จึงมีวิญญาณ ...ฯลฯ...ฯลฯ เพราะมีชาติ เป็นปัจจัย ชรามรณะ โสกะปริเทวะทุกขะโทมนัส อุปายาสทั้งหลาย จึงเกิดขึ้น ครบถ้วน ความเกิดขึ้นพร้อมแห่งกองทุกข์ทั้งสิ้นนี้ ย่อมมี ด้วยอาการอย่างนี้
เพราะความจางคลายดับไปโดยไม่เหลือแห่งอวิชชานั้นนั่นเทียว จึงมีความดับ แห่งสังขาร เพราะมีความดับแห่งสังขาร จึงมีความดับแห่งวิญญาณ ...ฯลฯ.. เพราะมีความ ดับแห่งชาตินั่นแล ชรามรณะ โสกะปริเทวะ-ทุกขะโทมนัสอุปายาส ทั้งหลาย จึงดับสิ้น ความดับลงแห่งกองทุกข์ทั้งสิ้นนี้ ย่อมมีด้วยอาการอย่างนี้"
ติมพรุกขปริพพาชก นั้น กล่าวสรรเสริญพระธรรมโอวาทนั้นแล้ว ประกาศตน เป็นอุบาสก ผู้รับนับถือ พระพุทธศาสนา จนตลอดชีวิต ดังนี้ แล.
|
