(โดยย่อ)
สิ่งทั้งปวงเป็นของร้อน ก็อะไรเล่าเป็นของร้อน?
จักษุ.. เป็นของร้อน
รูปทั้งหลาย.. เป็นของร้อน
วิญญาณอาศัยจักษุ.. เป็นของร้อน
สัมผัสอาศัยจักษุ.. เป็นของร้อน
ความเสวยอารมณ์ เป็นสุขเป็นทุกข์ หรือมิใช่สุขมิใช่ทุกข์ ที่เกิดขึ้นเพราะจักษุสัมผัสเป็นปัจจัย.. แม้นั้นก็เป็นของร้อน (โสต ฆานะ ชิวหา กายะ มนะ ก็ตรัสทำนองเดียวกัน คือร้อนเพราะ มีสฬายตนะ เป็นปัจจัย เพราะผัสสะ เป็นปัจจัย เพราะเวทนาเป็นปัจจัย)
ร้อนเพราะอะไร?
ร้อนเพราะ ไฟ คือราคะ คือโทสะ คือโมหะ
ร้อนเพราะ ความเกิด ความแก่ และความตาย
ร้อนเพราะ ความโศก ความรำพัน ทุกข์กาย ทุกข์ใจ คับแค้นใจ
อริยสาวกผู้ได้ฟังแล้วเห็นอยู่อย่างนี้ ย่อมเบื่อหน่ายแม้ในจักษุ ย่อมเบื่อหน่ายแม้ในรูปทั้งหลาย ... เมื่อเบื่อหน่ายย่อมสิ้นกำหนัด เพราะสิ้นกำหนัด จิตก็พ้น เมื่อจิตพ้นแล้ว ก็รู้ว่าพ้นแล้ว อริยสาวกนั้น ทราบชัดว่า ชาติสิ้นแล้ว พรหมจรรย์ได้อยู่จบแล้ว กิจที่ควรทำ ได้ทำเสร็จแล้ว กิจอื่นอีกเพื่อความ เป็นอย่างนี้ ไม่มี
เมื่อพระผู้มีพระภาคตรัสภาษิตนี้ จิตของภิกษุ ๑๐๐๐ รูปนั้น พ้นแล้วจากอาสวะ ทั้งหลาย เพราะไม่ ถือมั่น (สำเร็จอรหันต์) |