พระไตรปิฎกเล่มที่ ๑๖ พระสุตตันตปิฎกเล่มที่ ๘ [ฉบับมหาจุฬาฯ] สังยุตตนิกาย นิทานวรรค ๓. /ธาตุสังยุต ๑. นานัตตวรรค หมวดว่าด้วยความต่าง หน้า ๑๖๙ - ๑๘๔)

๑. ธาตุนานัตตสูตร
ว่าด้วยความต่างแห่งธาตุ

[๘๕] พระผู้มีพระภาคประทับอยู่ ... เขตกรุงสาวัตถี

“ภิกษุทั้งหลาย เราจักแสดงความต่างแห่งธาตุแก่เธอทั้งหลาย เธอทั้งหลายจงฟัง จงใส่ใจให้ดี เราจักกล่าว” ภิกษุเหล่านั้นทูลรับสนองพระดำรัสแล้ว พระผู้มีพระภาค จึงได้ตรัสเรื่องนี้ว่า

“ความต่างแห่งธาตุ เป็นอย่างไร

คือ จักขุธาตุ (ธาตุคือจักขุปสาท)
รูปธาตุ (ธาตุคือรูปารมณ์)
จักขุวิญญาณธาตุ(ธาตุคือจักขุวิญญาณ)
(ตา+รูป+วิญญาณทางตา)

โสตธาตุ (ธาตุคือโสตปสาท)
สัททธาตุ (ธาตุคือสัททารมณ์)
โสตวิญญาณธาตุ (ธาตุคือโสตวิญญาณ)

ฆานธาตุ (ธาตุคือฆานปสาท)
คันธธาตุ (ธาตุคือคันธารมณ์)
ฆานวิญญาณธาตุ (ธาตุคือฆานวิญญาณ)

ชิวหาธาตุ (ธาตุคือชิวหาปสาท)
รสธาตุ (ธาตุคือรสารมณ์)
ชิวหาวิญญาณธาตุ (ธาตุคือชิวหาวิญญาณ)

กายธาตุ (ธาตุคือกายปสาท)
โผฏฐัพพธาตุ (ธาตุคือโผฏฐัพพารมณ์)
กายวิญญาณธาตุ (ธาตุคือกายวิญญาณ)

มโนธาตุ (ธาตุคือมโน)
ธัมมธาตุ (ธาตุคือธรรมารมณ์)
มโนวิญญาณธาตุ (ธาตุคือมโนวิญญาณ)

ภิกษุทั้งหลาย นี้เราเรียกว่า ‘ความต่างแห่งธาตุ”