พระไตรปิฎก ฉบับหลวง เล่มที่ ๒๓ สุตตันตปิฎก หน้าที่ ๒๔๕

(ภูมิจาลสูตร)
เหตุปัจจัยที่ทำให้ปรากฏการไหวแห่งแผ่นดิน อันใหญ่หลวง

เหตุปัจจัย ๘ ประการเป็นอย่างไรเล่า ?

(1) ดูก่อนอานนท์ ! แผ่นดินใหญ่ตั้งอยู่บนน้ำ น้ำตั้งอยู่บนลม ลมตั้งอยู่บนอากาศ
สมัยนั้นลมพายุพัดจัด ลมพายุพัดให้น้ำไหว น้ำไหวแล้วทำให้แผ่นดินไหว
อานนท์ ! นี้เป็นเหตุปัจจัยคำรบหนึ่งแห่งการปรากฏการไหวของแผ่นดินอันใหญ่หลวง

(2) ดูก่อนอานนท์ ! สมณะหรือพราหมณ์ผู้มีฤทธิ์บรรลุความชำนาญทางจิต หรือ เทวดาผู้มีฤทธิ์มาก มีอานุภาพมาก เจริญปฐวีสัญญานิดหน่อย เจริญอาโปสัญญา หาประมาณมิได้ เมื่อนั้น แผ่นดินย่อมหวั่นไหว ย่อมสั่นสะเทือน ย่อมสั่นสะท้าน อานนท์ ! นี้เป็นเหตุปัจจัยคำรบสองแห่งการปรากฏการ ไหวของแผ่นดิน อันใหญ่หลวง

(3) ดูก่อนอานนท์ ! เมื่อใด โพธิสัตว์จุติจากหมู่เทพชั้นดุสิต มีสติสัมปชัญญะ ก้าวลงสู่ ครรภ์แห่งมารดา เมื่อนั้น แผ่นดินย่อมหวั่นไหว ย่อมสั่นสะเทือน ย่อมสั่น สะท้าน อานนท์ ! นี้เป็นเหตุปัจจัยคำรบสามแห่งการปรากฏการไหว ของแผ่นดิน อันใหญ่หลวง

(4) ดูก่อนอานนท์ ! เมื่อใด โพธิสัตว์ มีสติสัมปชัญญะ ออกจากท้องแห่งมารดา
เมื่อนั้น แผ่นดินย่อมหวั่นไหว ย่อมสั่นสะเทือน ย่อมสั่นสะท้าน อานนท์ ! นี้เป็นเหตุ ปัจจัยคำรบสี่แห่งการปรากฏการไหวแห่งแผ่นดินอันใหญ่หลวง

(5) ดูก่อนอานนท์ ! เมื่อใด ตถาคตได้ตรัสรู้พร้อมเฉพาะซึ่ง อนุตตรสัมมา สัมโพธิญาณ เมื่อนั้น แผ่นดินย่อมหวั่นไหว ย่อมสั่นสะเทือน ย่อมสั่นสะท้าน อานนท์ ! นี้เป็นเหตุปัจจัยคำรบห้า แห่งการปรากฏการไหวของแผ่นดินอันใหญ่หลวง

(6) ดูก่อนอานนท์ ! เมื่อใด ตถาคตย่อมยังธรรมจักร อันไม่มีจักรอื่นยิ่งกว่าให้เป็นไป
เมื่อนั้น แผ่นดินย่อมหวั่นไหว ย่อมสั่นสะเทือน ย่อมสั่นสะท้าน อานนท์ ! นี้แล เป็นเหตุปัจจัยคำรบหก แห่งการปรากฏการไหวของแผ่นดิน อันใหญ่หลวง

(7) ดูก่อนอานนท์ ! เมื่อใด ตถาคต มีสติสัมปชัญญะ ปลงอายุสังขาร เมื่อนั้น แผ่นดินย่อมหวั่นไหว ย่อมสั่นสะเทือน ย่อมสั่นสะท้าน อานนท์ ! นี้เป็นเหตุปัจจัย คำรบเจ็ดแห่งการปรากฏการไหวของแผ่นดินอันใหญ่หลวง

(8) ดูก่อนอานนท์ ! เมื่อใด ตถาคตปรินิพพาน ด้วยอนุปาทิเสสนิพพานธาตุ
เมื่อนั้น แผ่นดินย่อมหวั่นไหว ย่อมสั่นสะเทือน ย่อมสั่นสะท้าน อานนท์ ! นี้เป็นเหตุ ปัจจัยคำรบแปดแห่งการปรากฏการไหวของแผ่นดินอันใหญ่หลวง